Wie is Rita?
Ik ben 59 jaar. Moeder, grootmoeder, echtgenote, schrijfdocent, dochter, zus, vriendin, collega, schoonzus, schoondochter, buurvrouw en voorbijganger. Ik luister, kijk, proef, ruik en voel graag en zorgvuldig. Daarover schrijf ik.
Kun je je nog herinneren wanneer je voor het eerst de drang had te gaan schrijven en wat je toen hebt geschreven?
Nee, ik heb helaas altijd al een slecht geheugen gehad. Misschien dat ik daarom zo graag verhalen verzin.
Zie jij jezelf als auteur als een laatbloeier? Je debuut ‘Kreukherstellend is uit 2006.
Ik zie mezelf totaal niet als laatbloeier. Schrijven en debuteren is iets wat me overkwam. Eigenlijk zoals alles me altijd lijkt te overkomen. Wel let ik altijd goed op wat ik waarneem. Wanneer ik zie dat er iets voor m’n neus ligt dat de moeite waard is, dan neem ik wel de moeite om datgene op te pakken en te kijken of ik er iets mee kan. Letterlijk, maar ook in figuurlijke zin.
Had je op je vijfentwintigste ook een dergelijk boek kunnen schrijven denk je?
Nee dat denk ik niet. Of ja, misschien toch wel. Ik weet niet of ik toen al genoeg afstand gehad zou hebben tot zo’n veelomvattend verhaal. Een roman schrijven vergt ook uithoudingsvermogen. Dat had ik toen vast nog niet.
Is levenservaring voor jou medebepalend voor de keuze van de onderwerpen in je boeken? Een bron van inspiratie?
Ja! Als je zou willen, dan zou je als je goed zoekt in de verhaallijnen en personages in mijn boeken altijd een oorsprong vinden in een gebeurtenis in mijn leven. Het overlijden van een kind, vreemdgaan, vriendschappen, ontmoetingen, verliefd worden, model staan, moeilijke ouderrelaties, moederschap, verlangen naar iemand anders te zijn, de opleidingen die ik gevolgd heb en al mijn werk als communicatietrainer, coach, acteur en schrijfdocent. Rouwbegeleiding. Alles in mijn leven is materiaal en inspiratie.
Je hebt met je dochter een prentenboek Draaf met mij gemaakt. Vanwaar dit bijzondere idee? En hoe is dat om met je kind samen te werken?
Wij hadden een paard, oftewel mijn dochter had een paard van haar tiende tot haar zeventiende. Vanaf dat zij een potlood vast kon houden heeft zij paarden getekend. Zij werd illustrator en ik was schrijfster. De geboorte van een paard vind ik een van de mooiste, wonderlijkste en indrukwekkendste dingen die ik ken. En de bewegingen van het pasgeboren veulen… maakt mij sprakeloos van verbazing. Op een dag was het plan er ineens. Ik wilde rijmen, meer poëtisch schrijven dan ik tot dan deed, ik had zin in een experiment. Zij ook. We wilden de grootsheid van een geboorte vangen. Dat werd Draaf met mij.
Zou je iets anders met net zoveel passie en overtuiging kunnen doen en zo ja, wat is dat?
Ja. Acteren. Ik doe dat al in onze theatergroep Zaalvolverhaal. Wij spelen dan improviserend de verhalen terug die mensen in de zaal vertellen. Schrijfworkshops geven. Met vrouwen schrijven, om creativiteit aan te zetten en om jezelf te verrassen met wat je nog niet wist. Verhalen delen. Vogelen. Wandelschrijven ontwikkelen. Met zussen schrijven.
Wat doet schrijven met jou als persoon? Zie jij het als verrijking van jezelf als mens of is het een vorm van levenstherapie?
Schrijven verrijkt me zeker. Ik hou van woorden en van taal. Ik wil Zuid Afrikaans leren spreken, ben daar al voorzichtig mee begonnen, puur om het plezier van het uitspreken en horen.
Je geeft ook schrijftrainingen. Vertel eens iets over Rita’s Schrijftafel?
Schrijftafel schrijven is je pen volgen. Deelnemers krijgen van mij een schrijfopdracht en schrijven. Hopla, gewoon doen, niet stoppen en net zolang doorschrijven tot ik zeg dat de tijd om is. Voorlezen. Ik geef feedback die voor iedereen behulpzaam is. Na twee uur gaan we altijd opgefrist en blij naar huis. Iets anders zijn de cursussen Autobiografisch schrijven. Dat zijn drie-daagsen op bijvoorbeeld Schiermonnikoog. Daar leer je hoe je autobiografisch schrijft en hoe je beter, of anders, kunt dagboek schrijven. Of ik doe een driedaagse : ‘Het tij in mij’ al varend op een klipper, een groot zeilschip, en droogvallend op het Wad. Of wandelen met schrijfopdrachten. Of schrijfcafé. Alles op aanvraag. Nieuw is ‘Tussen zussen schrijven’. Voor een leuke invulling van een zussendag, of voor vrouwen die met hun vriendinnen een leuke middag willen hebben die wat persoonlijker is en waar je ook nog wat van opsteekt.
Wat is voor jou de voldoening/uitdaging om anderen aan het schrijven te krijgen?
De mensen die met mij schrijven voelen zich levendig, verrijkt en verrast door hun eigen schrijfsels. Dat is ontroerend en mooi. Omdat schrijven persoonlijk is raakt het alle deelnemers, altijd. Wij mensen houden er van te delen, om gehoord te worden en onszelf te laten horen.
Aan welke criteria moet een (aspirant) schrijver volgens jou voldoen om een boek te schrijven?
Dat ligt helemaal aan wat voor boek iemand wil schrijven.
Rauwe dagen en De geboorte van een oma zijn behoorlijk
autobiografisch. Kun je iets vertellen over de beslissing om dit met je lezers te gaan delen? En heeft het je iets gebracht? Is dat niet een manier waarbij je je kwetsbaar opstelt?
Autobiografisch schrijven heeft vele kanten, zowel voor- als nadelen. Rauwe dagen heeft een paar jaar in mij liggen gisten. Het heeft lang geduurd voordat ik het verhaal over het overlijden kon opschrijven. Het heeft me ongelofelijk veel lezersreacties gebracht. Ik kreeg heel veel mails van lezers die zich herkenden in het verhaal, en ook van lezers die me bedankten omdat ik woorden had weten te geven aan wat zijzelf ook hadden meegemaakt. Moeizame ouder-kind relaties is natuurlijk iets wat velen van ons kennen. Kijk maar naar alle tv programma’s die erover gaan. In ‘De geboorte van een oma’ heb ik het oma worden nog intenser beleeft door erover te schrijven. Dat is wat dagboekschrijven, autobiografisch schrijven met je doet. Het maakt je leven rijker, intenser en je geeft jezelf soms antwoorden op vragen waarvan je niet wist dat je die had. Je haalt het leven naar je toe door erover te schrijven. Het maakt je een betere waarnemer ook. Je gaat er beter door kijken.
(lees hier de recensie van Karin over De geboorte van een oma)
Nu is net je nieuwste boek uit, Renate. Kun je daar iets over vertellen?
Ik was heel benieuwd naar hoe het met de zussen zou zijn. Zoals je soms kunt hebben als je aan oude vrienden of verre familieleden denkt. En na het schrijven van twee autobiografische boeken had ik er zin in me mee te laten nemen in een verhaal. Renate, de oudste van de vier zussen, liet van zich horen. Dat wil zeggen, dat als ik ging zitten om te schrijven dat haar stem het duidelijkste was. Zij wou dat haar verhaal verteld moest worden. Daar luister ik dan naar: ik volg mijn pen. Omdat ik rsi heb kon ik niet meer lang achter de laptop zitten, eigenlijk maar drie keer per dag twintig minuten. Dus verzon ik een list. Ik ben het verhaal in gaan spreken. Waar ik heen ging en wat ik deed was input voor Renate. Ik verplaatste me in Renate terwijl ik al insprekend door de tuin, in Wales, of door het huis liep. Lopen ging het beste. Al die ingesproken bestandjes werden door iemand uitgetypt. Woordelijk. Dat hele uitgetypte verhaal is door een redacteur bewerkt tot een goed lopend verhaal. Dat kreeg ik weer terug en dat heb ik afgelopen zomer nog eens helemaal verSpijkerd. Het moest nog mijn smaak en kleur krijgen. Nu is ‘Renate’ er.
Hoe lang heb je over dit boek gedaan en heb je een bepaald schrijfritueel?
Ik heb twee maanden ingesproken. Er is door een redacteur een half jaar aan gewerkt, een dag per week denk ik. Toen heb ik nog eens een week of tien verSpijkerd.
Wat hoop je met je boeken te bereiken?
Ik hoop dat ik lezers een paar heerlijke uren bezorg met mijn boeken. Maar ook dat ze zich herkend, getroost, verrast, vermaakt of ondersteund voelen. Het gevoel dat ze niet alleen zijn, dat hoop ik te geven. En te inspireren tot het zelf gaan schrijven.
Een vraag die ik alle auteurs stel: wat is je favoriete boek door jezelf geschreven en waarom?
Ik kan deze vraag niet beantwoorden. Alles wat ik heb geschreven is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid, met plezier en met mijn stinkende best, gedaan. Ik hou van de personages. Ook van het paard en het veulen in ‘Draaf met mij.’ Van de hond aan de voeten van de obese vrouw in het verhaal ‘Lied voor Gees, van eenzame Moon in ‘Licht op mijn huid, van de worstelende Renate en haar zussen en van het landschap in Wales. Van de moeder en dochter in Gambia, van de rouwende vrouw die haar kind zag overlijden en van de stomende seks die Esmee heeft in de woestijn met de liefde van haar leven. Omdat ze uit mijn hart komen houd ik van alles en iedereen in mijn boeken evenveel.
Je bent actief op Social media. Wat is voor jou de grootste kracht en de grootste valkuil daarvan?
Ik ben een beetje actief op Facebook. Kracht is inspiratie krijgen van anderen. Valkuil is er blijven hangen en al mijn typetijd verdoen in het Grandcafé dat Facebook voor mij is. Contact en onverwachte ontmoetingen vind ik geweldig aan Facebook.
Stel dat je iemand mag/kan ontmoeten uit het heden of verleden. Wie zou dat zijn en waar zou je het graag over willen hebben?
Nathalie Goldberg (linksonder) zou ik graag ontmoeten. En Julia Cameron (rechtsonder). Een paar dagen samen met hen schrijven!
Wat is volgens jou je beste karaktertrek en je slechtste?
Als je mijn boeken leest dan kom je veel over mij te weten.
Tot slot: Welke leeftijd/levensfase tot nu toe zou je nog eens over willen doen? En waarom?
Dat weet ik niet. Omdat mijn geheugen niet zo goed is zou ik dat niet weten. Eigenlijk ook een zegen, want als ik ook nog terug zou verlangen naar wat voorbij is…
Rita, ontzettend bedankt voor je enthousiaste medewerking aan dit gesprek! Het is altijd leuk om net dat beetje meer achter de auteur te ontdekken. Ik kijk uit naar Renate en al je boeken die nog gaan komen. Veel plezier met alles wat op je pad komt.
Patrice – Team De Perfecte Buren
Eerder verschenen op Perfecte Buren.
