"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

In het kille ochtendlicht

Zaterdag, 8 juli, 2017

Geschreven door: Anthonie Holslag
Artikel door: Johan Klein Haneveld

Intellectuele vorm van horror

[Recensie] Anthonie Holslag legt zelf uit dat dit boek het resultaat is van een literair experiment, namelijk het schrijven van een trilogie van verhalenbundels. De rode draad in elke bundel is niet een gedeelde wereld, gedeelde karakters of een gedeelde thematiek, maar eerder een gedeelde emotie. Van de schok van het geweld, tot plotselinge angst, tot het besef van sterfelijkheid. De bundels samen vormen de reactie van de auteur op een vreselijke choquerende ervaring. Hij heeft er echter niet voor gekozen die te verwerken middels een autobiografisch boek, maar door zijn angsten en zijn nachtmerries aan het papier toe te vertrouwen, en zo de lezer in staat te stellen te voelen wat hij zelf voelde.

Ik heb de eerste twee delen in deze trilogie (Zwarte muren en Een bloedovergoten dageraad) zelf niet gelezen. Dit was de eerste bundel die ik van Holslag las en ik moet zeggen: ik werd aangenaam verrast. Het lukte de schrijver zeker een consistente sfeer neer te zetten en een beklemmend gevoel over te brengen. Deze verhalen zouden onder ‘horror’ geschaard moeten worden, maar zijn niet spectaculair gruwelijk, eerder filosofisch, beschouwend. De angst, het gevoel achterna te worden gezeten, de berusting in het onafwendbare, komt langzaam opzetten, net zoals het de hoofdpersonen besluipt, vaak zonder dat ze het zelf aanvankelijk doorhebben. Het thema is namelijk de dood, die steevast op de loer ligt, die je nooit zult kunnen ontlopen, ook al doe je nog zo je best. Als mensen proberen we onszelf wel voor de gek te houden en leven we alsof we nooit zullen sterven, maar deze hoofdpersonen worden gedwongen zichzelf onder ogen te zien ‘in het kille ochtendlicht’. Hun lot blijkt vast te staan en ze kunnen niet anders dan dat accepteren. Het uiteindelijk maar omarmen.

De beste verhalen vond ik Alleseter – over een wel heel nare schimmelplek, De man met de zwarte ogen – met een mooie historische setting en beelden die echt onder je huid gaan zitten, Schril – een apocalyptische situatie die sterk bleef hangen, zelfs al had ik vergelijkbare verhalen gelezen bij bijvoorbeeld J.G. Ballard, en Meisjes in rode jassen (reprise), dat ik vooral een mooie opbouw vond hebben.

Ik vond het sterk van de auteur dat hij karakters beschreef waarmee de lezer zich makkelijk kon identificeren. Hij gaf gevoelens en gedachten zo weer dat ik in de huid van de hoofdpersonen kon kruipen. Helaas leken vooral in de eerste helft van het boek een aantal hoofdpersonen wat op elkaar: allemaal geobsedeerde of verslaafde karakters, die uiteindelijk werden opgeslokt. Op dat moment dacht ik dat het experiment misschien niet werkelijk geslaagd was, en het beter zou zijn geweest verschillende vormen van horror met elkaar te mengen. Het nadeel van een horrorbundel is immers dat je al weet dat het met de hoofdpersonen van elk verhaal slecht afloopt. De spanning is er dan in gelegen op welke manier ze aan hun einde komen. Als die in verschillende opeenvolgende verhalen gelijk blijkt te zijn, wordt het wat voorspelbaar. Aan de andere kant, in de tweede helft van de bundel trof ik voor mijn gevoel wel meer afwisseling aan, dus misschien had het volstaan de verhalen in een andere volgorde te plaatsen. Verder werd ik in een paar verhalen afgeleid door wat foutjes (verkeerde werkwoordsvormen, zinnen die niet helemaal klopten), maar dat vormde voor mij uiteindelijk geen onoverkomelijk probleem.

Bergen

Hoewel het een fikse bundel is, had ik geen enkel moment de neiging de pagina’s te gaan tellen of te gaan berekenen hoe lang ik nog bezig zou zijn met lezen. En ik ben nu ook geïnteresseerd in de andere bundels in deze trilogie. Warm aanbevolen voor lezers die geïnteresseerd zijn in een wat meer intellectuele vorm van horror en die niet bang zijn geconfronteerd te worden met hun eigen angst voor verval en sterfelijkheid.

Eerder verschenen in Fantastische Vertellingen