Onverwacht mooie fotografie
[Recensie] In dit boek In schoonheid vergaan is verval, aftakeling en de dood op vrijwel alle pagina’s in alle schoonheid aanwezig. Dat is niet teveel gezegd: het resultaat van datgene wat op het eerste gezicht onaanzienlijk of zelfs onooglijk is, is vaak verbluffend voor wie er dichterbij wil komen.
Het boek begint met een inleiding over de eindigheid van ons bestaan waaraan mensen, flora en fauna onderhevig zijn. Ook de inmiddels allang ingeburgerde visie van natuurbeheer, waarbij dode bomen en ook dieren niet worden opgeruimd maar blijven liggen als een belangrijke bron van leven, komt ter sprake.
Martijn Nugteren vertelt hoe hij op het thema van dit boek kwam toen een grote bonte specht tegen het raam van zijn huis vloog. Dit bood hem de gelegenheid om de vleugels van deze vogel van dichtbij te bekijken. Zo begon voor hem “… juist op het punt waar het leven was opgehouden een nieuwe zoektocht”. Hij haalt herinneringen aan zijn jeugd op waarin hij van alles uit de natuur verzamelde in een oud dressoir.
De fotografie in dit boek “In schoonheid vergaan” doet vaak abstract en zelfs kunstzinnig aan, veroorzaakt door het macro effect waarin details die op het eerste gezicht nauwelijks zichtbaar zijn krachtig en kleurig naar voren komen.
Het boek is ingedeeld in thema’s, die ieder van een inleiding zijn voorzien. Deze zijn zeer informatie. Zo komen er verrassende thema’s als ‘Sneeuwdood’, ‘IJshaar’ naar voren waar de lezer zich misschien eerst niets kan voorstellen. Ook zijn er thema’s die op het eerste gezicht weinig boeiend zijn zoals ‘Aftakelend hout’, ‘Skeletten’ en ‘Kringloopkadavers’. Verder komen er zeesterren, schelpen, paddestoelen en mossen voorbij. Actueel is ‘Opdrogende plassen’ waar ook het veranderende klimaat aan de orde komt. Opmerkelijk is dat er al in 1944 (!) een boekje verscheen over ‘Klimaat- en Landverdroging’.
Dit boek maakt zijn titel meer dan waar: het is vergane maar nog steeds aanwezige schoonheid voor wie aandachtig kijkt. Het laatste hoofdstuk gaat over de natuurbegraafplaats; de eerste werd in 1955 in ons land geopend.
Dit boek is meer dan een koffietafelboek – dat ook! – want het opent onze ogen voor datgene waar we normaal gesproken juist niet naar – willen – kijken. Ook de vergankelijkheid heeft zijn eigen bekoring zoals de dood juist in beeldende kunst, in poëzie en muziek mensen uitermate inspireert tot prachtige werken. Dit boek toont ons de natuur van een verrassende kant en intrigeert door de fraaie en uiterst originele fotografie. “In schoonheid vergaan” is bepaald niet een boek van mooie landschappen en sfeervolle plaatjes van planten en dieren – hoe schitterend die fotografie ook is! – maar het leert ons de natuur van een onverwachte kant zien waar we zelf eigenlijk nooit aan zouden denken.
Martijn Nugteren is natuurfotograaf en publiceerde eerder met Wim Huijser Veluwse verkenningen. Wim Huijser schrijft op het snijvlak van geschiedenis, literatuur en landschap en publiceerde ruim 70 boeken. In 2021 verscheen van hem “Het pad van de boswachter: Wandelgesprekken over een droombaan”.
