"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Israël-Palestina

Dinsdag, 23 mei, 2023

Geschreven door: Ludo Abicht, Andre Gantman
Artikel door: Jef Abbeel

Wie heeft er gelijk?

[Recensie] De auteurs zijn respectievelijk pro-Palestijns en pro-zionistisch. Nu de nieuwe regering Netanyahu voor onrust en doden zorgt, gaan de auteurs in debat over deze kwestie die ruim 75 jaar oud is.

Hun debat is grotendeels chronologisch geordend en overloopt de geschiedenis van de Bijbel tot nu. Vanaf ca. 2.000 v.C. woonden er Joden in hun huidig gebied. De verdrijvingen waren een gevolg van hun monotheïsme en van de gunstige ligging van hun land. Maar tussen de deportaties van 70 en 135 n.C. en de oprichting van Israël in 1948 woonden er permanent Joden in die regio. Op het einde van de 4de eeuw werd het Christendom staatsgodsdienst in het Romeinse Rijk. Joden erkenden Christus niet als de Messias en werden beschuldigd van godsmoord. Hun vervolging was dus een teken van God. Maar men had ze nodig om geld te lenen. Het religieus en economisch gemotiveerde anti-judaïsme met slachtpartijen begon in 1096 in de Rijnvallei door de Kruisvaarders. Bij hen zaten ook veel huursoldaten die zichzelf betaalden met het plunderen van niet-Christenen. In de 14de eeuw werd de pest toegeschreven aan de Joden, die zogezegd de rivieren hadden vergiftigd. Ze kregen verplichte symbolen: een rode of gele lap, een hoed, een schijfje.

Nieuw soort
Met de Verlichting en de Franse Revolutie ontstond een nieuw soort antisemitisme, dat erger was dan het christelijke van daarvoor. In 1897 verscheen het pamflet ‘Protocollen van Sion”: de Joden zouden de christelijke maatschappij willen vervangen door een Joodse wereldheerschappij. Het is vandaag nog te koop in de Arabische landen. In 1894 werd Dreyfus veroordeeld tot levenslange ballingschap wegens ‘spionage voor het Duitse Rijk’.  Hoewel de echte verrader al in 1896 bekend was, werd Dreyfus pas in 1906 vrijgesproken. Deze affaire bracht Herzl tot zijn boek ‘Der Judenstaat’ (1896) en zijn zionisme: een eigen staat stichten nabij de berg Sion in Jeruzalem. De eerste migratie naar Palestina was toen al gebeurd: in 1878, door Russische Joden uit Odessa.

Wereld oorlog
Tijdens de 1ste W.O. verdeelden Sykes(Engeland) en Picot (Frankrijk)  het Midden-Oosten onder Engeland en Frankrijk. Palestina ging naar Engeland. In 1917 beloofde de Britse minister Balfour aan Weizmann een ‘Nationaal Tehuis’ in Palestina. Tussen 1914 en 1948 vond de tweede migratiegolf plaats, veel groter dan die van 1878. De meeste immigranten kwamen uit Oost-Europa en Duitsland. Vanaf de jaren 20 was er gewapend Arabisch verzet tegen de zionisten, met o.a. een bloedbad van 130 doden in 1929 en een algemene staking in 1936. Vanaf 1939 beperkten de Britten de Joodse immigratie.

Kookboeken Nieuws

De Holocaust bevorderde de verdeling van Palestina. De SU keurde in 1947 als eerste het verdelingsplan goed. Op 14 mei 1948 liep het mandaat van Engeland af en verklaarde Ben-Goerion de onafhankelijkheid van Israël. Vijf Arabische landen vielen Israël aan, maar zonder succes, behalve dat er 6.000 Israëlische doden vielen.

750.000 Joden werden verdreven uit Arabische landen en namen de plaats in van de ca. 750.000 Palestijnen, die verdreven of gevlucht waren. Abicht noemt het, zoals Ilan Pappe, een geplande etnische zuivering, Gantman zegt dat het niet gepland was. Mogelijk vluchtten ze uit angst voor de Joden en omdat de Arabische leiders hen aanspoorden om tijdelijk te vertrekken: dan hadden zij de handen vrij om oorlog te voeren. De Palestijnen noemen de Nakba of de catastrofe. Zo ontstond het Palestijnse vluchtelingenprobleem, dat niet opgelost raakte. 

Aanvallen
In de jaren 50 waren er veel terreuraanvallen en ook de Suezcrisis, die hier niet vermeld wordt. In 1964 werd de PLO opgericht om de Palestijnen te bevrijden en een einde te maken aan de staat Israël. Dit gebeurde via guerrilla-aanvallen vanuit kampen in Jordanië. 

In 1967 brak de Zesdaagse Oorlog uit, nadat Nasser de Golf van Akaba had afgesloten en een militair akkoord met Syrië had gesloten. Israël viel aan en versloeg in 6 dagen de legers van Egypte, Syrië en Jordanië. Het veroverde de Sinaï, Gaza, de Westelijke Jordaanoever en de Golan. VN-resolutie 242 vroeg dat Israël zich zou terugtrekken uit (de) bezette gebieden: met ‘de’ in het Frans, zonder ‘de’ in het Engels. De Engelse tekst werd goedgekeurd. 

In september 1970 verdreef Jordanië de PLO naar Libanon. Er kwamen vliegtuigkapingen en aanvallen op Joden wereldwijd. Toch werd Arafat overal onthaald als vredesduif. Op 6 oktober 1973 vielen Egypte en Syrië tegelijk Israël aan. Er vielen 2.838 Israëlische doden en 8.800 gewonden. Bij de Arabieren sneuvelden er 8.500. De Arabische landen hanteerden de eerste keer het oliewapen. 

In 1978/1979 kwam er  in Camp David vrede tussen Israël en Egypte, dat de Sinaï terugkreeg. Maar in 1981 werd Sadat vermoord. In 1976 bombardeerde Syrië het PLO-kamp Tel al-Zataar met 1.000 doden als gevolg. In 1982 werd een bloedbad aangericht in de kampen Sabra en Chatila en werd de PLO uit Libanon verdreven naar Tunis. In Israël ontstond toen ‘Vrede Nu’.

In 1987 brak de 1ste Intifadah (Volksopstand) los, nadat een Israëlische jeep inreed op een begrafenisstoet. De opstand duurde vier jaar. Er vielen 1.000 Palestijnse doden en enkele Israëlische.

Hamas
Dan kwam Hamas op het toneel: ze willen van heel Palestina een islamitische staat maken via een heilige oorlog. 

In de Golfoorlog van 1990-1991 kozen de Palestijnen de kant van Irak. Gevolg: ze werden verdreven uit Koeweit en het inkomen op de Westoever en Gaza daalde van 2.000 naar 800 $ per persoon per jaar (p. 147).

In 1993 sloten Rabin, Arafat en Clinton de Oslo-akkoorden. De PLO erkende Israël binnen de grenzen van voor de Zesdaagse Oorlog. Israël erkende de PLO als vertegenwoordiger van het Palestijnse volk.

In 1994 kwam er vrede tussen Jordanië en Israël. In 1995 volgden de Oslo II-akkoorden. Maar ze brachten geen vrede. Rabin werd vermoord door een Jood omdat hij voor vrede was. 

De Palestijnen waren ontgoocheld omdat de miljoenen donorgeld niet naar hen gingen, maar naar Arafat en andere corrupte leiders en naar wapens. 

In september 2000 bezocht Sharon de Tempelberg. Dit gaf aanleiding tot de 2de Intifadah.

Akkoord
In Taba (2001) kwam men dicht bij een akkoord. Israël deed toegevingen, o.a. een weg van 50 km  tussen Gaza en de Westoever en de Palestijnen zagen af van het recht op terugkeer van de vluchtelingen. Maar er volgde geen ratificatie.

In 2002 startte de bouw van de Muur, die 10 %  van de Westoever in beslag neemt en 30% van de Palestijnse waterbronnen. Nu is er geen aaneengesloten leefbaar Palestijns gebied meer. Duizenden Palestijnen, die vroeger werk hadden in Israël, zijn nu werkloos.

In 2005 trok Sharon de Israëlische troepen en 9.000 kolonisten terug uit Gaza. Het Palestijnse grondgebied werd met Gaza 20% groter, maar de grenzen werden gesloten en de werkloosheid steeg tot 70%. Gaza werd volledig afhankelijk van buitenlandse hulp. Hamas won er de verkiezingen van 2006 en voert  er een schrikbewind. 

De 1e Gaza-oorlog duurde van 27 december 2008 tot 17 januari 2009. Hoewel Hamas duizenden raketten had afgevuurd, kwam Israël er weer slecht uit in de media.

In 2014 werden drie Joodse tieners vermoord. Israël sloeg hard terug: er vielen 2100 Palestijnse doden en 73 Israëlische. 

In 2020 sloten de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein in Washington de ‘Abraham-akkoorden’ met Israël. Er volgden overeenkomsten met Soedan en Marokko.

Einde 2022 kreeg Israël de 6de regering van Netanyahu, met ultraorthodoxe en extreemrechtse kolonisten. Joodse kolonisten verdrijven weer Palestijnen uit hun huizen.

Op het einde vragen de auteurs zich af of een rechtvaardige oplossing mogelijk is. Theoretisch wel, in praktijk helaas nog lang niet. De 21% Palestijnen in Israël hebben het wel beter dan de Arabieren in de buurlanden. 

Dit is geen gemakkelijk boek. Niet iedereen kent de Bijbelse geschiedenis, niet iedereen kent het verschil tussen anti-judaïsme en antisemitisme, tussen de diverse soorten Joden. Een lijst met begrippen zou dus welkom zijn. Op het einde krijgen we een summier chronologisch overzicht, maar geen cijfers van het aantal Palestijnen en Joden.

Het enige kaartje (p. 10) is vrij primitief en onduidelijk, een hoop plaatsnamen staan er niet op en de aanduiding van de Westoever is foutief. 

De volgorde is soms rommelig: de 1ste Intifadah van 1987-1991  staat voor de Jom Kippoeroorlog van 1973 en de antisemitische uitspraak van De Gaulle uit 1967 staat bij het huidige antisemitisme i.p.v. bij de Zesdaagse Oorlog. 

De lezer wordt wel permanent uitgedaagd om na te denken wie van de twee auteurs gelijk heeft. Het is een boeiend boek.

Eerder verschenen op Jef Abbeel