"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Italy 1900

Donderdag, 5 januari, 2023

Geschreven door: Giovanni Fanelli, Marc Walter, Sabine Arqué
Artikel door: Evert van der Veen

Italië op oude foto’s

[Recensie] Door het royale formaat van dit boek in meerdere talen – Engels, Duits en Frans – komen de afbeeldingen uitstekend tot hun recht. De opzet is geografisch, van de noordelijke regio, de Alpen, naar het zuiden, Napels en omgeving. Ook Sicilië komt aan de orde maar het dieper gelegen zuiden van Italië niet, mogelijk omdat het vanouds minder ontwikkeld is en destijds toeristisch nog niet in beeld was.

Het boek opent met een verhaal over de ontwikkelingen in de fotografie en legt de techniek van fotochroom uit waarbij een zwart/wit foto naderhand wordt ingekleurd. Het resultaat is volslagen anders dan huidige kleurenfoto’s maar heeft absoluut zijn eigen charme. De foto’s stralen veel nostalgie en romantiek uit.

Ponte Vecchio
Er zijn vele paginagrote foto’s die tot de verbeelding spreken zoals de Ponte Vecchio in Venetië. Het royale formaat geeft echt de beleving van een wereld die inmiddels al ruim honderd jaar achter ons ligt. Op een andere foto in Venetië zijn enkele, zo te zien welgestelde, toeristen te zien die duiven voeren op het San Marco plein. Opvallend zijn enkele bezoekers op het dak van de kathedraal van Milaan die ook indrukwekkend fraai op een andere foto is afgebeeld.

Op meerdere foto’s is te zien dat de aanwezigheid van een fotograaf destijds een hele gebeurtenis was. Kinderen en mensen poseren overduidelijk. Het maakt de foto wat gekunsteld maar het is tegelijk een treffend beeld van die tijd. De eenvoudige kleding van de arbeidende klasse komt goed naar voren evenals de volksbuurten waar zij wonen.

Kookboeken Nieuws

Op veel foto’s is goed zichtbaar dat het toerisme nog in de kinderschoenen staat. Het zijn slechts enkelingen die steden bezoeken. Toeristen zijn duidelijk ondergeschikt aan de bewoners van steden. Menige plaats die vandaag door toeristen wordt overspoeld én daar wel bij vaart, verlangt er misschien – een beetje – naar terug. Zo wordt op een foto duidelijk dat het Gardameer nog niet ontdekt is. We zien een vissersbootje en een meisje aan de wal met een juk en twee emmers water. Tal van bekende steden als Turijn, Rome en Napels komen voorbij evenals het Como meer op mooie panoramische foto’s.

Alle foto’s stralen rust en gemoedelijkheid uit. Het verkeer bestaat uit koetsen met paarden en een paardentram. Voetgangers lopen daar tussendoor en dat kan want het tempo ligt laag. Dit boek neemt je mee naar een lang vervlogen tijd die wat het straatbeeld betreft ver achter ons ligt. Er wordt op straat gewerkt door vrouwen, er is veel handel zoals een groentemarkt. De historische gebouwen zijn er vandaag nog, de straten ook, maar de huizen hebben vaak een opknapbeurt gehad.

Straatkeuken
De armoede van arbeiders vormt een schril contrast met de gasten in het Excelsior Palace Hotel in Venetië. Een mooi tijdsbeeld is de straatkeuken in Napels, dicht bij de haven en dat is ook te merken. De mensen vormen in al hun verscheidenheid een kleurrijk tafereel.

Er zijn fraaie foto’s van de Alpen zoals een close-up van een gletsjer in het zuiden van Tirol en het beginnende alpinisme. Er zijn prachtige panorama’s van Genua en Portofino. Rome ontbreekt uiteraard niet. Van opvallende schoonheid zijn de foto’s van de Caracalla Thermen en het doorkijkje onder de Titusboog naar het Colosseum, waarvan ook een mooie totaalopname is opgenomen. Ook de foto’s van de havens van Capri, Analfi en Palermo zijn de moeite waard. De tijd krijgt mede een gezicht door de toeristische affiches die op kleiner formaat zijn afgebeeld.

Giovanni Fanelli is hoogleraar architectuurgeschiedenis in Florence en schrijft boeken over geschiedenis, waaronder die van steden. Verder houdt hij zich bezig met grafische kunst en fotografie. Marc Walter is geïnteresseerd in oude reisfotografie en heeft grote verzamelingen fotochroom, waaruit hij boeken samenstelde. Sabine Arqué is documentalist en beeldredacteur en schrijft boeken over reizen en de geschiedenis van toerisme.

Italië kennen we allemaal wel maar zó zagen we dit land nog niet eerder! Een boeiend beeld van ‘de goeie ouwe tijd’, al gold dat destijds echt niet voor iedereen en dat komt, voor wie goed kijkt, in dit boek ook wel naar voren.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow