Frankenstein op z’n Russisch
[Recensie] In Moskou, 1922 wil wetenschapper Ilya Ivanov een half mens-half aap creëren. Of zoals hij het zelf liefkozend noemt: ‘de hybride’. Zou dat lukken?
In New York, 1994 zoekt Felix van der Elsken zichzelf, en lonkt ook een beetje naar virologe Helena Frank. Samen met Helena’s assistente Lola krijgt Felix een gevaarlijke driehoeksrelatie: welk geheim verbergen de dames?
Dat zijn al twee vraagtekens; genoeg om onheilspellende interactie in gang te zetten in dit wonderlijke boek van Hanna Bervoets. Uit 2016 stamt het alweer, en één van de hoofdthema’s is aids. Tegen die vreselijke ziekte wil de homoseksuele Felix een remedie vinden, en gelukkig herkent hij in virologe Helena Frank een medestrijder.
Helena onderzoekt al geruime tijd de oorsprong van het hiv-virus en is bovendien geobsedeerd door de griezelige kruisingsexperimenten van Ivanov:
“Soechoemi, Abchazische Socialistische Sovjetrepubliek, 30 mei 1929, ochtend:
‘En daar zal jij slapen, zegt Ivanov. Hij wijst op een ledikant in het midden van de kamer. De matras oogt onbeslapen, wit als vitrage…
Ja, ja, ja, ja, deed Georgieva steeds weer: wat kon ze anders dan deze weelde beamen? Dit huis is een paleis…
‘Jonge vrouwen gezocht voor belangrijk onderzoek,’ zo had er op het pamflet gestaan. ‘Beschikbaar voor minstens een jaar, gelieve zonder gezin, en al eens een kind gebaard.’ Die laatste twee zaken leken een contradictie, maar voor haar gingen ze op…
‘Waar is de kinderkamer?’…
‘Het jong zal hier niet verblijven,’ zegt Ivanov, ‘Dit huis is van jou tijdens je zwangerschap en de maanden daarna. Maar de bevalling vindt plaats in het primatencentrum en daar zal de hybride ook verzorgd worden.’…”
Broedmachine
Ja, Georgieva stelt zich beschikbaar als levende broedmachine. Ze zal een kruising van een aap en een mens voortbrengen, experimenteel en met onzeker resultaat, maar als het lukt gaat Ivanov voor eeuwig de boeken in als briljant man.
Bervoets zet het onwaarschijnlijke verhaal zoals altijd neer in soepel proza, dat soms voortkabbelt maar vaker verrast met zinswendingen of lucide beschreven situaties. Daarvan is de positie van Georgieva verreweg de krankzinnigste. Maar ook virologe Helena Frank (fan van Ivanov’s curieuze experimenten) laat van zich horen. Genoeg onderdelen voor een bizar verhaal.
Iets te bizar om geloofwaardig te zijn, moet ik daar helaas aan toevoegen. Bervoets kan schrijven, ze bouwt prachtige woordconstructies die heerlijk weglezen. Maar er moet ook zoiets als een ruggengraat in een verhaal zitten. Ja, Ivanov was een tikje weird. Ja, AIDS werd in de 80er jaren van de vorige eeuw een nieuwe plaag van God genoemd, maar de verbinding tussen al deze losse elementen mis ik een beetje. En daarmee mis ik een stevig, samenhangend verhaal om me mee te identificeren. Vergelijk het met een gerecht. Alle ingrediënten zijn er om een verrukkelijke Boeuf bourguignon te maken, maar de kok laat de specerijen net niet op magische wijze samenkomen.
—
Ook verschenen op Nico’s recensies
