Luis in de pels van de grote beer
‘Bent u niet bang?’
[Recensie] Dat willen de journalisten weten van Aleksey Navalny, als hij op zondag 17 januari 2021 op luchthaven Berlin Brandenburg het vliegtuig in stapt. Hij is op weg naar Rusland. Dat zou reden genoeg moeten zijn om ter plekke om te keren. De Russische autoriteiten hebben namelijk al laten weten dat ze hem in Rusland zullen oppakken omdat hij zich niet aan de regels van zijn voorwaardelijke vrijlating (in 2014 is hij veroordeeld wegens fraude) zou hebben gehouden.
Nee dus, Navalny is niet bang. Integendeel: zijn optimisme grenst aan doodsverachting, zeker als je weet dat hij al jarenlang de luis in de pels is van de grote gemene Russische Beer. In die hoedanigheid is hij tegengewerkt, gevangengezet en nog niet zo lang geleden op de vertrouwde KGB-manier vergiftigd. Het is onwaarschijnlijk dat hij feestelijk ingehaald zal worden en zijn verkiezingscampagne weer mag opstarten. Integendeel: hij zal het strafkamp in gaan. Toch gaat hij met rechte rug zijn ondergang tegemoet. Waarom?
Omdat iemand het moet doen, omdat zo ongeveer alle tegenstand tegen Poetins repressieve regime in Rusland inmiddels de kop ingedrukt is. Dat is de trieste boodschap uit dit boek. Het beeld van de laatste Mohikaan tegen een zwaar gewapende overmacht dringt zich op.
Toch klopt dat niet helemaal. De drie schrijvers van dit boek haasten zich om in dat Mohikaan-beeld een nuance aan te brengen. Navalny is géén fulltime idealist, geen luchtfietser. Hij staat voor bepaalde waarden die zich niet laten verenigen met het huidige beleid, maar is ook een zakenman. Een slimme man die internet en de sociale media goed weet te gebruiken voor zijn eigen zaak. Mede door die succesvolle activiteiten wordt hij ‘lastig’ voor de autoriteiten.
De schrijvers pluizen het leven van Navalny uit en laten zien hoe hij dat ‘lastige’ wist te uit te buiten en te consolideren. Van elke actie stak hij wat op en paste het toe in zijn eigen campagne. In 2011 en 2012 braken betogingen uit na parlementsverkiezingen met een hoog doorgestoken kaart-gehalte. Door de steden trokken demonstranten met spandoeken:
“Dit was de tweede les die Navalny leerde: hoe inspirerend en motiverend demonstraties ook kunnen zijn, ze hebben pas echt een politiek effect wanneer die inspiratie en motivatie gekanaliseerd en geconsolideerd worden, oftewel: wanneer het protest een georganiseerd activisme is.”
En daaraan werkt Navalny graag mee. De schrijvers van het boek geven in de laatste hoofdstukken antwoord op veel gestelde vragen. Vragen die laten zien dat dit wrange verhaal toch nog wat lichtstraaltjes van hoop opwekt.
“Veel van de vragen die over Navalny… worden gesteld, zijn in wezen niet te beantwoorden. ‘Is Poetin bang voor Navalny?’ is zo’n vraag. Om daar antwoord op te geven, zou je moeten weten wat er omgaat in het hoofd van Poetin, of op z’n minst in de hoofden van z’n vertrouwelingen….
We weten weliswaar niet hoe Poetin over Navalny denkt, maar we kunnen wel conclusies trekken uit de hardnekkige weigering van de president om Navalny’s naam in het openbaar uit te spreken, zijn bevestiging van het feit dat Navalny vóór hij in augustus 2020 ziek werd was geschaduwd door mensen van de veiligheidsdienst, en zijn voortdurende afschildering van Navalny als agent van westerse mogendheden…
We kunnen conclusies trekken uit de officiële bevelen om de YouTube-video’s te verwijderen, de frequente politie-invallen bij de stichting, en tot slot de vernietiging van de FBK…
We weten misschien niet hoe serieus het Kremlin ‘slim stemmen’ neemt. Maar we kunnen wel conclusies trekken uit het alternatieve ‘slim stemmen’ dat de autoriteiten in het leven hebben geroepen om de boel te verzieken, de massale arrestatie van gemeentepolitici in maart 2021 en de frontale aanval op Navalny’s campagnekantoor in het hele land.”
—
Ook verschenen op Nico’s recensies en Tiktok
