Een persoonlijke zoektocht naar sterven, het grootste taboe in ons leven
[Recensie] In een persoonlijk getinte inleiding vertelt de auteur over haar eigen ervaringen met de dood: het overlijden van haar ouders. Het boek bestaat uit tien openhartige verhalen waarin bekende Nederlanders vertellen over het ziekteproces en overlijden van hun partner. Ook vertelt de auteur over andere confrontaties met de dood die zij zelf in de loop van haar leven meemaakt. In deze verhalen zijn reacties van mensen die ermee te maken hebben verwerkt zoals Manu Keirse, vooraanstaand Belgisch rouwdeskundige, en Sander de Hosson, longarts.
Van Beukering heeft een levendige, directe manier van vertellen die gemakkelijk leest en haar belevenissen en gedachten zijn zeer herkenbaar. Ze vertelt hoe ze als jong kind de dood op een vraag van de juffrouw definieert: “Het betekent dat je weg bent, en nooit meer terugkomt. Net als mijn fiets” (deze was namelijk gestolen en werd niet teruggevonden). Haar verhalen gaan onder andere over haar eerste confrontatie met de dood, huidkanker, een vriend die aan een tumor overlijdt.
Ernst Daniël Smid vertelt over het overlijden van zijn vrouw bij wie “het sterven onbespreekbaar was”. Ineke Koedam van het Landelijk Expertisecentrum Sterven beschrijft vijf manier waarop mensen met hun levenseinde omgaan: proactief, sociaal, vertrouwend, onbevangen en rationeel.
Frank Sanders haalt herinneringen op aan zijn partner Jos Brink die aan longkanker overleed en hij had de periode van zijn ziekteproces ánders willen doen: meer tijd voor gesprek over het naderende levenseinde. Dat is totaal anders dan Babs van der Bergh die over haar partner René Gude, filosoof, vertelt. In de zeven jaar dat hij ziek was, hebben zij samen juist veel over de dood gesproken al neemt dat deze ervaring niet weg: “Een goede voorbereiding behoedt je niet voor het grote verdriet”.
De boodschap van Manu Keirse is dan ook: “Lees erover en sta er bij stil. Zoals je ook een gids raadpleegt voor je een reis naar een onbekende bestemming maakt”. Hij geeft stervenden het advies om excuses te maken voor gemaakte fouten, vergeving te schenken, te bedanken en liefde uit te spreken.
De Hosson legt uit dat chemotherapie in de eerste plaats wordt gegeven om de kwaliteit van het leven te verbeteren en niet zozeer om het leven te verlengen. In het boek leggen anderen uit wat het verschil is tussen palliatieve sedatie en euthanasie. Ook wilsbekwaamheid en voltooid leven worden aangestipt.
Mooi zijn de woorden van Manu Keirse: “Het hiernamaals maak je in het hiernumaals. De wijze waarop je verder zult leven in de herinnering van de mensen die je dierbaar zijn, dát is het hiernamaals”.
Dit toegankelijke en herkenbare boek brengt in allerlei toonaarden ons levenseinde op menselijke wijze ter sprake.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
