Taal voor een ondoorgrondelijk mysterie
[Recensie] Bert van Veluw is PKN predikant in IJsselmuiden en schreef in 2002 De straf die ons de vrede aanbrengt: Over God, kruis, straf en de slachtoffers van deze wereld in de christelijke verzoeningsleer. Veel woorden over een gebeurtenis die ons eerder stil van verwondering zou mogen maken.
In dit boek Jezus’ kruisdood in beeld zoekt Van Veluw naar beelden om het geheim van de verzoening door Christus te vertolken. Het boek is helder opgebouwd: in deel 1 zijn 35 eigentijdse, meest zelf bedachte beelden verzameld en in deel 2 staan 48 beelden die ontleend zijn aan de bijbel. De volgorde is voor een orthodoxe predikant als Bert van Veluw niet gebruikelijk maar weloverwogen: hij vindt het belangrijk om in hedendaagse taal het belang van verzoening uit te leggen en dichter bij mensen te brengen door in te spelen op hun hedendaagse leefwereld. Het boek is bedoeld om in de praktijk van het kerkelijk leven een vertaalslag aangaande verzoening te maken.
Om eerlijk te zijn, heb ik het boek met gemengde gevoelens gelezen. De eerste metaforen vind ik nogal doorzichtig en daarom spreken ze mij niet aan. Andere verhalen vertellen van spectaculaire reddingsacties, best aardig gevonden maar toch wel erg voorspelbaar en daarom prikkelen ze niet mijn verbeelding. Ik kan me echter voorstellen dat ze binnen het welwillende min of meer orthodox gehoor van ds. Van Veluw wel goed ontvangen zullen worden maar ik denk dat ze anderen die moeite hebben met de verzoening niet zullen overtuigen. Echt geforceerd van plot zijn de metaforen “De buurvrouw die de ruit ingooide”, “De tweelingbroer” en “De bliksem en de bliksemafleider”. Actueel en daarom beter van toon is het verhaal over de ministeriële verantwoordelijkheid.
Waargebeurde verhalen waarin een mens er voor kiest om de plaats van een ander in te nemen – met de onvermijdelijke dood voor ogen – raken mij meer. Zo is er een Poolse seizoenarbeider die drie kinderen uit zee redt maar daarbij zelf het leven laat en een Franse politieagent die bij een gijzeling omkomt.
Het tweede deel met bijbelse beelden bevat veel uitleg over de desbetreffende Bijbelteksten. Ik ben het niet eens met Bert van Veluw dat Jezus vergelijking met de stervende graankorrel ‘beperkt’ van betekenis zou zijn. Ik vind het juist een diepe en rijke vergelijking waarin ondergang en verrijzenis, duisternis van de aarde en hemels licht, loslaten en vertrouwen prachtig naar voren komen. Een oud maar nog altijd herkenbaar beeld dat iets vertolkt over de seizoenen van ons bestaan. Zeer uitgebreid staat Bert van Veluw stil bij het offer en legt hier vele bijbelse verbanden maar hij benoemt daarin niet dat het offer een ultieme daad, een uiterste consequentie van iemands levenshouding kan zijn. Martien Brinkman spreekt in zijn boek “Hoe mijn God veranderde” over een “biografisch offer”.
Terugblikkend: ik was nieuwsgierig naar dit boek maar het heeft mij uiteindelijk nogal teleurgesteld. De beloofde vertaalslag is sympathiek en ook belangrijk maar de uitwerking kan mij althans – op enkele mooie uitzonderingen na – niet bekoren en overtuigen. Binnen het eigentijdse fonds van uitgeverij Van Warven neemt dit boek een markante plaats in.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
