Troost en ontroering
[Column] Het was een warm bad, maar ook een koude douche. Ik bezocht in november geleden de grote Nexus conferentie in Amsterdam. Nexus is een internationaal georiënteerde debat-organisatie die de grote thema’s van de mensheid wil bespreken. Zaterdag 20 november ging het over hoop. Het warme bad-gedeelte werd onder meer gevormd door een prachtige line-up van intellectuelen, schrijvers en kunstenaars die ons vertelden over hun ideeën. Complimenten aan Nexus om deze mensen naar Nederland te halen, midden in een pandemie. Het was adembenemend om deze bekende en minder bekende intellectuelen te mogen horen praten. Nexus voorman Rob Riemen introduceerde telkens met veel liefde en plezier zijn sprekers. Zijn hand op de armen of schouders van zijn gasten was niet helemaal coronaproof, maar dat vergeven we hem maar. “Ik voel me een beetje Adriaan van Dis,” zei Riemen. Telkens vertelde hij met veel enthousiasme over de boeken van zijn gasten. “Dit en dit boek moeten jullie zeker lezen.”
In de ochtend bogen een achttal denkers en schrijvers onder de leiding van Riemen zich over de vraag hoe we toch in de huidige situatie terecht zijn gekomen. Black Lives Matter ideoloog Kehinde Andrews bracht alles terug tot racisme. Thuis hebben we een soort vorm van democratie, maar in de wereld gedragen we ons kolonialistisch en zijn we totalitair. In die zin zijn we geen haar beter dan China, volgens Andrews. Wole Soyinka, bijna negentig jaar (wat een prachtige man, met zijn lage heldere stem en zijn dunne grijze krullen) ziet wereldwijd opkomend populisme en rechts-extremisme. De westerse democratie is daar niet langer tegen bestand, zei hij bezorgd. “Waarom is fascisme dan zo aantrekkelijk?” vroeg Riemen. De Amerikaanse politicoloog Patrick J. Deneen stelde dat mensen gewoon een goed leven willen, stabiliteit, geen gedonder. De westerse landen hebben gefaald om mensen dat goede leven te bieden. Het neoliberalisme heeft de democratieën uitgehold en grote groepen mensen arm gemaakt. En nu klagen we dat mensen andere oplossingen zoeken…
De ochtend eindigde in mineur. We staan er niet goed voor. In de middag zou het over hoop gaan, maar dat kwam niet tot stand. In de middag domineerden weer Amerikanen het rondetafelgesprek. Een Amerikaanse senator zag nog steeds mogelijkheden voor de VS als leidende superstaat in de wereld. Irritant was de Amerikaanse filosoof Leon Wieseltier, die weliswaar verstandige dingen zei, maar niet door had dat hij te veel aan het woord was en de jongere sprekers aan tafel en met name de vrouwen voortdurend het woord ontnam. Riemen had hier harder moeten ingrijpen. Na afloop klaagde Wieseltier nota bene dat hij te weinig aan het woord was geweest, bespottelijk. Veel interessanter was de bijdrage van de jeugdige Franse activist Colombe Cahen-Salvador. Zij riep op tot een nieuwe wereldorganisatie te komen, met een burgervertegenwoordiging uit elk land, om zo de internationale problemen door te spreken, inclusief, van onderop. De oude heren reageerden cynisch. Met hoopvolle ideeën kwamen ze zelf niet. Ik werd er zelf steeds somberder van.
Ook Patty Smith zat aan tafel in de middag. Pas na anderhalf uur nam ze het woord. De Godmother of Punk, ze is inmiddels 75, zei dat ze twee dingen miste in het gesprek. Op de eerste plaats hebben we het niet over de jeugd, zei ze. En op de tweede plaats moeten we het veel meer over het klimaat hebben, daar liggen de grootste bedreigingen voor de mensheid, voor de aarde. Het is duidelijk dat onze generatie, aldus Smith, er een puinhoop van heeft gemaakt. Laten we vooral luisteren naar de ideeën van de jeugd, daar zal de oplossing vandaan moeten komen. Ze prees Gretha Thunberg, iemand die met haar vastberadenheid ons hoop brengt. Daarna mocht Wieseltier nog een half uur over Spinoza praten en was de conferentie afgelopen.
Een klein foutje van de organisatie was dat er zowel in de ochtendsessie als in de middag te weinig water op tafel stond voor de gasten. Opvallend was dat in de ochtend een van de twee zwarte mannen in het gezelschap, Kehinde Andrews, van tafel opstond om water te halen en vervolgens de andere gasten te bedienen. ‘s Middags was deze taak weggelegd voor een vrouw, en wel de twintiger Colombe Cahen-Salvador. Een zwarte man en een vrouw zien wat nodig is en bedienen de rest van het gezelschap van voornamelijk witte mannen. Dit lijkt traditioneel, maar ik putte hoop uit het feit dat zowel in de ochtend als in de middag de jongste deelnemer aan tafel zag wat er nodig was. Patty heeft gelijk, de jeugd zal moeten zorgen voor verandering. De jongeren hebben meer visie dan de in zichzelf gekeerde voldane mannen op leeftijd.
Daarna zong Patty nog 40 minuten lang de sterren van de hemel, en bij haar lied Power to the People hield ik het niet meer droog. Alles van Patty Smith ontroert me tegenwoordig. Vond ik haar vroeger geweldig omdat ze als eerste vrouw in de punkwereld doorbrak, tegenwoordig raken haar teksten me steeds meer. Haar boeken gaan over verlies, over haar vrienden en liefdes die er niet meer zijn. Het zijn boeken van troost, liefde en wijsheid. Na afloop van haar optreden signeerde ze mijn exemplaar van Just Kids, verreweg haar mooiste en meest ontroerende en troostrijke boek, over haar twintiger jaren toen ze met haar toenmalige vriend Robert Mapplethorpe, de latere beroemde fotograaf, hèt probeerde te maken in New York.
Bij de borrel ontmoet ik Amber Bloos, een jonge vrouw die recent met een club vrienden een nieuw tijdschrift over een nieuwe economie lanceerde: Value, exploring new economies. Dat kunnen we gebruiken. Zeer interessant. Met een vol hoofd nam ik de trein terug naar Utrecht. De jeugd heeft de toekomst, dat werd weer maar eens duidelijk.
—
Eerder verschenen in Bazarow Magazine
Bazarow Magazine start met een nieuwe reeks bijdragen van lezers. Welk boek bracht jou troost en ontroering? Welk boek koester je daardoor meer dan andere? Laat het ons weten. Vertel waarom dit boek zo speciaal voor je is. Beschrijf het in een kort essay van maximaal 850 woorden. De mooiste verhalen belonen we met een Bazarow boekenbon van 50 euro. Inzenden kan tot en met april 2022. Als je je stuk indient, ga je ermee akkoord dat we je verhaal publiceren in Bazarow Magazine en op Bazarow.com. Zet er ook even bij wie je bent en wat je doet.
Stuur je inzending naar info@bazarow.com. Medewerkers en recensenten van DLVA/Bazarow zijn van harte uitgenodigd om een bijdrage te schrijven!
