Stamvader van Europa
[Signalering] Weinig historische heersers spreken zo sterk tot de verbeelding als Karel de Grote. Hij voltooide de expansiepolitiek van zijn vader en grootvader. Merovingische koningen maakten vanaf de vierde eeuw van het noordwestelijke deel van het vervallen Romeinse Rijk het machtige Frankische Rijk. Karels grootvader Karel Martel nam na de dood van de laatste Merovinger de macht over, en diens zoon Pepijn was de eerste Karolingische koning. Zijn zoon Karel werd niet alleen een machtige koning – en vanaf 800 keizer – die het rijk steeds verder uitbreidde, maar ook de vorst die begon met de kerstening van dat rijk, omdat hij het christendom zag als een bindende factor voor een zo groot en heterogeen rijk. Hij ontwierp ook een staatsinrichting met een doeltreffend informatiesysteem, waaraan we adellijke titels als hertog en graaf danken. Karel kon zelf nauwelijks lezen of schrijven, maar stimuleerde de alfabetisering van de Franken en de ontwikkeling van kunst en wetenschap. Dit met zoveel succes dat de geschiedschrijving zijn regeerperiode de eretitel ‘Karolingische Renaissance’ heeft gegeven. Karel was een gevoelige familieman maar ook een meedogenloze heerser die het christendom te vuur en te zwaard verspreidde, en geen genade kende voor vorsten en volken die zich tegen hem verzetten, zoals de Saksen.
De keizer leidde een nomadisch bestaan. Hij trok van palts (koninklijke verblijfplaats) naar palts, waarvan Aken, waar hij in 814 stierf, de belangrijkste was. Na Karels dood hield zijn zoon Lodewijk de Vrome het rijk nog bij elkaar, maar onder diens zoons scheurde het in drie stukken. Jan Kuipers vertelt het verhaal van Karel de Grote zo duidelijk dat de lezers de keizer makkelijk kunnen plaatsen in de context waarin hij leefde en heerste. Het boek is daarmee een schoolvoorbeeld van serieuze geschiedschrijving voor een breed geïnteresseerd publiek. Het is bovendien mooi en vooral ook functioneel geïllustreerd. Een lekker dessert is, zeker in dit verband, het hoofdstuk over het voortleven van Karel de Grote tot in onze tijd. Tot slot zou een index op plaats- en persoonsnamen dit boek nog toegankelijker hebben gemaakt.
—
Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine
