"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Kathmandu - Biography of a City

Zaterdag, 12 januari, 2019

Geschreven door: Thomas Bell
Artikel door: Robert Eckhardt

Kathmandu begrijpen

[Recensie] Thomas Bell, die een tiental jaren in de Kathmanduvallei vertoefde, ontrafelt op boeiende wijze de duizenden jaren oude lokale cultuur en religie van de Kathmanduvallei. Deze geschiedenis, die in een stroomversnelling is gebracht door de razendsnelle urbanisatie en bevolkingsgroei, door de welhaast permanente communistische revoluties, een falende democratie en een milieucatastrofe, is ongemeen fascinerend. Bell verklaart dingen die meestal onopgemerkt blijven, zoals het geloof dat er steeds minder spoken rondwaren sinds de bebouwing zo is toegenomen.

Maar ook beantwoordt hij de vraag, waarom de bestuurder van een motorfiets wél en de passagiers geen helm dragen. Dat heeft nog te maken met de tijd waarin Maoïstische rebellen vanaf motoren aanslagen pleegden.

Al eeuwenlang zitten dezelfde kasten in het centrum van de macht. Je moet dus de allerhoogste kaste van het hindoeïsme, de Brahmin, niet vragen, waarom ze corruptie en chaos niet bestrijden. Deze kaste die de dienst uitmaakt, heeft dat antwoord al duizenden jaren niet gegeven. Ofschoon het kastensysteem officieel is afgeschaft, is het zo verankerd in de Nepalese samenleving dat afkomst uit een bepaalde kaste bij heel veel mensen bepalend is voor hun beroep, toekomst en aanzien. Zo is er een kaste die de huizen en het land opmeet om de waarde te bepalen. Een lage kaste mag alleen maar het beroep van smid uitoefenen. Discriminatie komt echter niet alleen door het onbarmhartige kasten-systeem; weduwen worden eveneens gediscrimineerd. Ook vertelt Bell dat de nieuwe grondwet de rechten van vrouwen juist inperkt.

Bell laat zien hoeveel oorspronkelijks er nog is in de vallei, ondanks het feit dat oude objecten door de Nepalezen niet beschouwd worden als iets moois – er zo naar kijken is typisch westers. Aan nieuwe dingen wordt de voorkeur gegeven, zoals aan een betonnen huis, dat ongezond is en in de winter koud. Dat beton nemen we direct waar bij aankomst in Nepal. Maar ook hier komt Bell bij de diepe lagen van de architectuur: hij geeft bijvoorbeeld een verklaring voor de typisch vorm van de bouwstenen.

Boekenkrant

Bell schrijft dat de (hindoeïstische) levende godin, de Kumari van Kathmandu, uit de boeddhistische Shakyakaste wordt gekozen. Maar kasten bestaan niet in het boeddhisme; wel zijn de Shakya de hindoeïstische kaste waaruit Gautama Boeddha komt. Het fascinerende van dit soort verhalen is dat je moet concluderen dat de dingen vaak anders zijn dan ze op het eerste gezicht lijken.

Tegelijkertijd wordt veel onbegrijpelijks duidelijk als je Bells boek leest.

Eerder verschenen in Bergen Magazine