Torenvalk als lichtpunt
[Recensie] Het boek Kes van Barry Hines is nog niet zo lang geleden in het Nederlands verschenen. Dit terwijl deze Engelse klassieker al in 1968 is verschenen en zelfs in het daaropvolgende jaar is verfilmd met als titel A Krestrel for a Knave.
Kes gaat over de 14-jarige Billy Casper. Deze jonge jongen groeit op in een achterstandsgezin in de jaren ’60 van vorige eeuw. Het is een hard leven dat Billy leidt. Zijn broer Jud werkt in de mijnen en is vaak dronken terwijl hun vader niet meer in hun leven aanwezig is. Billy vertelt bijna niets over hem. Zijn moeder slaapt geregeld bij andere mannen en daardoor zijn Jud en hij vaak op elkaar aangewezen. Een liefdevolle omgeving waarin Billy kan opgroeien is een droom.
Ook school is geen omgeving waar Billy het makkelijk heeft. Hij wordt gepest waarbij de docenten geen uitzonderingen zijn. Het is, zoals hij het zelf ook beredeneert, of hij altijd pech heeft. Hij dagdroomt vaak, dut in tijdens de lessen en moet daardoor bij de directeur op het matje komen. Door middel van een rietje hoopt deze beste man Billy discipline bij te brengen, hij wil het er letterlijk in slaan. Het is onnodig om te zeggen dat dit juist averechts werkt. De enige met wie Billy kan praten is meneer Farthing, een van de docenten van zijn school.
Torenvalk
Op een dag vindt Billy een nest van een torenvalk. Hij weet met gevaar voor eigen leven een kleintje uit het nest te halen en richt haar af (nee, hij “maakt haar niet tam”). Zijn leven draait om deze torenvalk. De vogel, die hij Kes noemt, is alles voor hem. Billy voelt een enorme verantwoordelijkheid, spendeert het beetje geld wat hij verdient aan spullen voor de vogel en zorgt ervoor dat de torenvalk niets tekort komt. Zoals hij zelf van alles tekort komt in het leven. Apetrots is hij op Kes en op zijn prestatie, dat hij haar heeft afgericht. Het voelt als een eer dat hij in haar nabijheid mag zijn. Billy is zo trots dat hij tijdens een les van meneer Farthing over feiten en fantasie de klas zijn torenvalk vertelt. In tegenstelling zijn verhaal gebaseerd op feiten is zijn gefantaseerde verhaal triest en maakt pijnlijk duidelijk hoe treurig zijn leven is.
Uitzichtloosheid
En zo gaat het leven van Billy verder. Hij wordt gedwongen na te denken over zijn toekomst, zijn school en werk. Zal hij ook de mijnen in moeten om geld te verdienen? Het liefst blijft hij bij zijn torenvalk, het dier is het enige lichtpuntje in zijn leven. Hines heeft deze uitzichtloosheid van Billy haarfijn gevangen in Kes, in het verhaal zelf maar ook door een schrijfstijl te hanteren die goed bij de sfeer van deze tijd en plaats past. Hines heeft een kordate schrijfstijl, het maakt het verhaal nog krachtiger. Het duurde even om in het verhaal te komen maar eenmaal een paar hoofdstukken verder greep het mij al snel naar de keel.
Ondanks dat deze roman dus al een paar decennia gleden geschreven is, is het verhaal tijdloos. Geen enkel moment had ik het gevoel een oude klassieker te lezen. Rauw, ontroerend en realistisch.
—
Eerder verschenen op Boekenz
