Eros en seks naar Ovidius

[Recensie] Het werk van Publius Ovidius Naso was al tijdens zijn leven, zo ongeveer de regeringsperiode van Augustus, buitengewoon populair. Hij was de schrijver van erotische poëzie: de bundel Amores (Liefdes) en de Ars amatoria (Liefdeskunde). En van de Metamorfosen, waarin hij onder meer een hele reeks mythologische aanrandings- en verkrachtingsscènes opneemt – een werk dat daarom tegenwoordig in het vizier van de cancel culture is geraakt.

Van Hooff neemt Ovidius’ werk als uitgangspunt voor een breed uitwaaierende beschrijving van alle mogelijke aspecten die verbonden zijn aan het thema liefde en seksualiteit in de antieke wereld. Dit pakt niet in alle opzichten even goed uit. De aardigste hoofdstukken zijn die, waarin hij aan de hand van een breed scala aan afbeeldingen en teksten, zoals inscripties en medische traktaten, een beeld geeft van bijvoorbeeld het antieke huwelijk en de heren- en damesliefde (‘l’amour Grec’). Ook bij de bespreking van Ovidius’ werk blijft Van Hooff dicht bij de bronteksten waaraan hij zijn anekdotes en verhalen ontleent.

De historische context ontbreekt hier echter vrijwel volledig. Zo was één van Ovidius’ werken, waarschijnlijk de Liefdeskunde, een reden voor zijn verbanning op last van Augustus. Maar over diens zedenwetgeving, waarmee Ovidius’ werk botste, heeft Van Hooff niet zo heel erg veel meer te zeggen dan dat er in deze periode sprake was van een nieuwe preutsheid, zoals wij die in onze tijd naar zijn mening ook meemaken. Daarmee gaat hij voorbij aan de prominente plaats van seksualiteit in de politieke cultuur van de late Republiek en de vroege keizertijd. Seksuele thema’s speelden bijvoorbeeld een belangrijke rol in de propagandastrijd tussen Octavianus en Marcus Antonius. Augustus’ zedenwetgeving en Ovidius’ werk moeten (ook) in deze context worden gelezen en begrepen. Dat neemt echter niet weg dat er voor de geïnteresseerde lezer veel te ontdekken valt in Van Hooffs panorama van de antieke erotiek.

—