Een kritiek van de nieuwe newspeak
“Ieder van ons beschikt, of zou moeten beschikken, over een linguïstisch immuunsysteem. Telkens dat alarm slaat bij het lezen of horen van een woord, kan je spreken van een besmet woord.” Met deze zinnen openen socioloog Rudi Laermans, cultuurfilosoof Lieven De Cauter en cultuurwetenschapper Karel Vanhaesbrouck dit schitterende boek over door het neoliberalisme besmette woorden. Onder besmette woorden verstaan zij woorden die afkomstig zijn uit de wereld van de marketing en merchandising en die iets anders of het tegendeel betekenen van wat ze vroeger betekenden. Zo gaat bijvoorbeeld het woord ‘kwaliteitscontrole’ over kwantiteit en kwantificering en nauwelijks over kwaliteit. De drie auteurs hebben een weergaloos lexicon met dit soort besmette woorden samengesteld. Het resultaat is niet een moralistisch verhaal over wat er mis is in deze wereld, maar een ironische kritiek op de neoliberale ideologie. Deze ideologie wordt in stand gehouden door een Orwelliaanse newspeak, dat wil zeggen een “(…) propagandistische taal gekenmerkt door eufemismen, omzwachtelde termen en de omkering van de gebruikelijke betekenis.”
Het doen en denken is inmiddels in alle gelederen van de samenleving doordrenkt met deze newspeak. Het lexicon van Laermans, De Cauter en Vanhaesbrouck is een must voor iedereen die zich zelfkritisch durft af te vragen in hoeverre hij of zij beïnvloed is door de neoliberale ideologie.
—
Eerder verschenen Sociologie Magazine
