De seksuele opvoeding van kinderen
[Blog] Seksuele opvoeding. Gelukkig hoef ik daar met mijn zoons van 1 en 3 jaar nog lang niet aan te beginnen. Of wel? En waarom ‘gelukkig’? In het makkelijk leesbare maar toch zeer informatieve boek Kleine mensen, grote gevoelens geeft psycholoog-seksuoloog Sanderijn van der Doef weer hoe de seksuele ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar gaat, en welke bijdrage je daarin als ouder kunt leveren.
Eerder schreef ik over dit onderwerp ook de blog Hoe ik ervoor zorg dat mijn zoon geen #metoo dader wordt.
Nooit te jong
“Een kind is nooit te jong om antwoord op een vraag te krijgen”. Zo luidt de eerste zin op de cover, een zin waar ik overigens helemaal in kan vinden. Natuurlijk ga je niet met je peuter aan tafel zitten om uitgebreid te vertellen hoe hij verwekt is inclusief foto’s en details, maar seksualiteit is méér dan seks. Seksualiteit gaat ook over het kijken naar je eigen lichaam of naar dat van een ander, over zoenspelletjes, over knuffelen. Het blijft niet beperkt tot lichamelijke aspecten, maar emotionele aspecten maken er net zo goed deel van uit. En in die zin speelt het van jongs af aan al een rol. Ook bij peuters en zelfs bij baby’s – al is dit vanzelfsprekend een andere soort seksualiteit dan bij volwassenen.
Geef het een naam
Een van de dingen die Van der Doef blijft benadrukken, is dat je als ouder niet bang moet zijn het over (aspecten van) seksualiteit te hebben. Ook niet als je kinderen nog jong zijn. En ook niet als je er je zelf ongemakkelijk bij voelt, bijvoorbeeld omdat er in je eigen jeugd niet over gesproken werd. Dit ‘bespreken’ kan al met een baby die zijn eigen lichaam ontdekt. Vroeger of later gaan alle jonge kinderen namelijk aan hun geslachtsdelen zitten. In plaats van dat af te keuren en de hand weg te trekken, doe je er als ouder beter aan het lichaamsdeel te benoemen (“Ja, dat is je piemel”). Later, als ze ouder zijn (3, 4 jaar) kun je ze dan leren dat de actie van het aanraken niet verboden is, maar wel het moment of de plek waarop dit gebeurt.
“Als je aan een driejarig kind de namen leert van zijn lichaamsdelen, maar stelstelmatig daarbij de geslachtsdelen overslaat, krijgt het de indruk dat dat onderdeel van zijn lichaam geen naam heeft en niet bestaat.”
Kinderen zijn nieuwsgierig. Ze vragen waarom dinosaurussen niet meer leven, hoe giraffen gaan slapen en waarom papa wel een piemel heeft en mama niet. Voor een kind is seksualiteit net zo’n normaal onderwerp als alle dingen die hem interesseren. Wij, de volwassenen, zijn degenen die er (soms) iets aparts van maken, of iets schaamtevols.
Huidcontact
Huidcontact is een basisbehoefte voor baby’s, en valt daarmee ook onder een vorm van kinderseksualiteit (die, nogmaals, niet te verwarren is met volwassen seksualiteit). Van der Doef maakt inzichtelijk dat het niet alleen belangrijk is wat je over het onderwerp zegt, maar ook wat je doet. Door met je partner te knuffelen, laat je zien hoe mensen die van elkaar houden met elkaar omgaan. Door je kind lichamelijk aan te raken, voorzie je in zijn behoeftes. Er is ook gebleken dat ouders zelf onderscheid maken in de hoeveelheid en het soort lichamelijke aanrakingen bij hun zonen en dochters. Zo blijken jongetjes eerder weggeduwd te worden om weer te gaan spelen, terwijl meisjes vaker naar de ouder toe worden getrokken om aangehaald te worden.
Best wel shocking, toch? Ik heb geen dochter(s), maar ik haal mijn beide zoons heel vaak aan om ze te knuffelen, een kus of een aai over hun bol te geven. Overigens is Elia van nature een veel knuffeliger kind dan Noël. Elia zoekt mij zelf ook geregeld op en ligt bijvoorbeeld nog steeds graag tegen me aan op de bank, terwijl Noël zich alleen laat knuffelen als hij moe is. Dus dan neem ik het ervan ;).
Hoe mijn seksuele opvoeding zijn vruchten afwerpt
Ja, ik ben erg enthousiast over Kleine mensen, grote gevoelens. Het behandelt seksualiteit in de breedste zin van het woord, en is daardoor nuttig voor ouders met kinderen in allerlei leeftijdscategorieën. Tegelijkertijd is het een vrij dun boekje, waardoor je de rode draad niet uit het oog verliest en waardoor Van der Doef nooit verzandt in ellenlange theoretische uiteenzettingen. Haar tips, sommige voor de hand liggender dan andere, zijn bovendien makkelijk in de praktijk te brengen.
De seksuele opvoeding hier thuis gaat gesmeerd, zo blijkt wel uit onderstaande anekdotes ;):
Vanaf het moment dat Elia de woorden voor zijn lichaamsdelen leerde, leerde ik hem ook het woord ‘piemel’. Hij was er trots op dat hij wist wat het was. Eens zat hij in zijn badje op het balkon toen de onderbuurman thuiskwam. Elia schreeuwde toen: “Kijk buurman! Mijn piemel!“
Ik liet Elia de cover van het boek zien en vroeg hem of hij wel eens iemand zo een kusje gaf of een kusje van iemand kreeg (op de mond dus). Hij zei van niet. Ik zei: “Dat hoeft ook niet als je niet wilt.” Elia: “Ik wil het wél maar het gebeurt nooit!“
Ik vertel Elia dat niemand hem mag aanraken als hij dat zelf niet wil. Hij: “Jij raakt mij soms aan als ik dat niet wil.” Ik zeg: “Ja maar…“, waarop hij me onmiddellijk onderbreekt: “Ja dat is wel zo.“
—
Eerder verschenen op mothersandsons.nl
