Een primeur in museumland
[Recensie] “Een boek waarin keramische en culinaire kunst letterlijk samenkomen.” Zo omschrijft conservator Europese keramiek Karin Gaillard, deze prachtige uitgave in haar voorwoord. Inmiddels is ze oud-conservator, want ze nam in 2021 afscheid om met pensioen te gaan. En dit boek is haar pièce de resistance, apotheose, de droom die uitkwam, of misschien wel alle drie.
De totstandkoming van het lijvige museumkookboek, want dat is het geworden, is een prachtig verhaal. Zeker omdat, eenmaal opgenomen in museumcollecties, objecten hun gebruiksfunctie verliezen. Daar kan je niet zomaar een heet, kruidig gerechtje op leggen. Daar gaat heel wat aan vooraf en komt nog meer bij kijken. Ten eerste een goed idee, dan toestemming van verschillende partijen, het oplossen van vraagstukken, het vinden van de juiste mensen, locatie, technieken, en het onderzoeken van mogelijkheden tijdens een pandemie.
Het plan in vogelvlucht
Gaillard kreeg groen licht en werkte haar oorspronkelijke plan uit met medeauteur en -redacteur Teuntje Klinkenberg. Uit de collectie van meer dan 20.000 stukken kwam een definitieve selectie van 45 voorwerpen. Objecten met boeiende verhalen over verschijningsvormen, herkomst of gebruik. Daar moesten passende chef-koks of culinair auteurs bij gevonden worden. Het is een mooi gevarieerd gezelschap uit binnen en veel buitenlanden geworden. Verrassende keuzes zijn gemaakt. Mooie, spannende, uitdagende, luxe, eenvoudigere, fotogenieke recepten kwamen binnen. De meeste chefs of schrijvers van de recepten zelf niet. Dat zou te kostbaar zijn en was ook logistiek geen optie. Het idee kwam van Klinkenberg om de Britse chef én culinair schrijfster Jean Beddington te vragen om (bijna) alle recepten in Friesland te komen koken. Zij is namelijk ook zeer bekend met keukens uit Oost en West, voor dit project van groot belang.
Samenwerking
Het prachtige kookboek is ook te danken aan een geoliede samenwerking tussen de uiteindelijke makers. De wonderschone foto’s worden nog mooier als je bedenkt wat er allemaal voor nodig is geweest om deze te maken. Zoals gezegd, de gerechten mochten niet, nooit, rechtstreeks in aanraking komen met het voorwerp. En hoewel er een mooie oplossing is gevonden in de vorm van soepele transparante folie, zal het een hoge mate van vakmanschap gevraagd hebben daar niets, nooit iets, van te laten zien.
Ook de vormgeving van het boek is heel mooi. Er is, ondanks of dankzij de verschillende papiersoorten en de hoeveelheid informatie, een rustig ritme ontstaan, waarbij elk object acht pagina’s toebedeeld heeft gekregen. Deze ruimte wordt gevuld met een cultuurhistorische tekst over het voorwerp, foto’s van het object zonder en met het gerecht, het recept en uiteindelijk de biografie van de kok.
De recepten
Echte kookliefhebbers zullen vele van de 48 chefs en culinaire schrijvers (her)kennen, maar de brede keuze zal ook een aantal ontdekkingen met zich meebrengen. Verrassend is bijvoorbeeld dat ‘onze’ Brabantse worstenbroodjes liggen te stralen in een schotel met ‘Boerenbont’ decor. Oer-Hollands (hoewel van oorsprong uit Schotland) serviesgoed dat nergens zo geliefd was als in Nood-Brabant. De broers Jeroen en Lars van Dongen uit Breda kregen daarom de vraag of zij hun prijswinnende recept voor hun Brabantse worstenbroodje, dat officieel behoort tot ons immaterieel erfgoed, wilden prijsgeven voor dit specifieke servies. Naast Yotam Ottolenghi, Claudia Roden en vele andere (inter)nationale helden, absoluut een verrassing!
De recepten zijn, het een wellicht wat meer dan het andere, voor een geoefend thuiskok goed te maken. Je bent dan wel bijna verplicht daar een heel mooi serviesstuk bij te zoeken.
Kunst en Koken is een indrukwekkend boek, voor zowel de liefhebber van keramiek als van lekker eten, van mooie fotografie als van culinaire historie, van kunst als van cultuur. Een lust voor het oog en de smaakpapillen. Inspirerend, uitnodigend en leerzaam. Een boek dat zich vaak zal laten oppakken om steeds weer een nieuwe ontdekking te doen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
