"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Hier zijn is niet de bedoeling

Dinsdag, 22 november, 2022

Geschreven door: Lauranne van Grinsven
Artikel door: Nico Voskamp

Sudderlappen met spekjus

[Recensie] Als het de bedoeling was om de inhoud van onderhavig boek een spiegeling te laten zijn van de titel, dan is die opzet geslaagd. Dit verhaal over hoofdpersoon Saar is overbodig omdat dit verhaal zichzelf overbodig maakt.

Huh? Okay, we beginnen bij het begin. Saar wordt gebeld door haar moeder Els. Saar beantwoordt dat telefoontje niet met opspringend enthousiasme. De relatie tussen die twee lijkt niet ideaal. Dat wordt bevestigd als haar moeder meldt dat haar vader dood is, en Els Saar beveelt te komen, en wel nu. Saar sputtert:

“’Mam. Heeft hij pijn gehad?’
‘Ik vraag je of je hierheen komt.’
‘Maar heeft hij pijn gehad?’
‘Ik smeek je, Saar.’
‘Mam, ik kan niet zomaar –‘
‘We zijn er allemaal. De hond zit hier naast me. Ik zie je straks. Oké?’ Ze hangt op.”

Het woord ‘onzichtbaar’ dringt zich op, samen met het woord ‘assertief’. Subtiele aanwijzing: in dit epos hangt het eerste woord samen met de hoofdpersoon.

Boekenkrant

Saar gaat in arren moede dan maar naar dat Brabantse dorp waar ze liever geen stap meer zou zetten. Maar ja, de begrafenis. Dus onvermijdelijk ook de mensen in het dorpje en de sudderlapjes met spekjus. Opeens weet ze weer waarom ze hier weg is gegaan. En natuurlijk komt ze Sasha tegen, een vriendje van vroeger, die het oude zeer nog maar eens in geuren en kleuren oprakelt. Hartgrondig wenst ze zich verdoken.

De arme Saar doet haar best, maar toch neemt men haar niet serieus. Ondanks strenge toespraken tegen zichzelf om minder verbloemd door het leven te gaan, blijft haar licht onder de korenmaat. Goed geschreven, want die irritatie maakt zich ook meester van de lezer. Gelukkig voegt Van Grinsven ook een forse dosis humor aan het verhaal toe. Dat maakt het kriebelige verkapt blijven van Saar wat luchtiger:

“In dit dorp zijn er maar twee cafés. Ze liggen schuin tegenover elkaar. De Kruk en het Smidje…
Hier in dit dorp zijn twee soorten mensen. De mensen die de avond beginnen in het Smidje en eindigen in de Kruk en de mensen die beginnen in de Kruk en eindigen in het Smidje.”

Of de titelverklaring, die lastige vraag altijd van de leraar Nederlands op school. Dit is de situatie: Saar is in de supermarkt en koopt een condoleancekaart . Het meisje achter de kassa kijkt haar strak aan.

“Saar kijkt haar recht in de ogen. ‘Pinnen, alsjeblieft.’
Het meisje zucht. Pinnen voor twee euro is hier niet de bedoeling.
Hier zijn is niet de bedoeling.”

Maar gezien worden is wel degelijk de bedoeling. Dus is Saar constant bezig gedrag te vermijden als verborgen, latent, sluimerend, verborgen, geloken en heimelijk, en tracht ze in plaats daarvan boven het maaiveld uit te komen. Een levenslange worsteling. Dat interessante thema werkt van Grinsven goed uit, maar het blijft een beetje … braafjes. Zo blijft het verhaal hangen in de sfeer van sudderlappen met spekjus en daarmee is de kans dat je ooit gezien wordt, best klein.

Ook verschenen op Nico’s recensies