"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Leeg

Maandag, 20 juli, 2020

Geschreven door: Charles Clover
Artikel door: Cyril Lansink

Uitgevist

[Recensie] Zie hoe vissen zich – overvloedig kuit schietend – voortplanten en je denkt al gauw dat de wereldzeeën een onuitputtelijke voedselbron vormen. Dan heb je echter buiten de mens gerekend. De laatste decennia is de populatie van een aantal belangrijke soorten vissen in grote delen van de wereld gedecimeerd, zo luidt onderzoeksjournalist Charles Clover [2005/red.] de noodklok. Overbevissing is de regel, doordacht visbeheer de uitzondering. De grote boosdoener is de industriële visserij die met steeds ingenieuzere technologieën en vangmethodes de oceanen exploiteert volgens de wetten van de schaalvergroting – hoe meer productie hoe beter. Voeg daar de politieke onwil en onkunde van nationale regeringen en internationale organisaties aan toe om deze visserij aan banden te leggen en een ecologische ramp tekent zich af. “Deze crisis kan vergeleken worden met het uitsterven van de mammoet, de bizon en de walvissen of het kappen van de regenwouden voor weidegrond.”

Om de aard, de oorzaken en de gevolgen van deze ramp in kaart te brengen neemt Clover de lezer mee in een reis over de wereld. Van de immense vismarkten in Japan naar de West-Afrikaanse kustwateren, waar Europese vissers de vruchten plukken van ‘neokoloniale’ visserijovereenkomsten die de EU met ontwikkelingslanden afsluit. Van de onttakelde visserijhaven in Lowestoft, Engeland (“de verschrikkelijke treurnis die deze plaats uitstraalt, kan vergeleken worden met die van een mijnstadje waarvan de mijnen zijn uitgeput”) naar het ruige Newfoundland, Canada waar de ondergang van de kabeljauwpopulatie op ‘voorbeeldige’ wijze zijn beslag kreeg. Hoe verschillend de couleur locale van de bezochte plaatsen echter ook is, de boodschap blijft steeds dezelfde: de mensheid is bezig met een gevaarlijke massavernietiging die zijn weerga in de geschiedenis niet kent.

Daarbij steekt de auteur zijn verontwaardiging over de laksheid waarmee met deze (wetenschappelijk ondersteunde) boodschap wordt omgegaan niet onder stoelen of banken. Met name het visserijbeleid van de Europese Unie moet het ontgelden; het is een schoolvoorbeeld van hoe het niet moet. Niet het duurzame behoud van de vispopulaties maar  kortetermijnwinst staat erin centraal. Als ergens duidelijk wordt dat (rijkelijk gesubsidieerde) marktwerking niet werkt dan is het wel in de omgang met de visrijkdom van de zeeën. En dat niet alleen vanuit ecologisch maar ook vanuit economisch oogpunt: het leegvissen van de zeeën zorgt ervoor dat het steeds minder rendabel wordt om uit te varen. Clover maakt de paradox overtuigend zichtbaar: beleid dat de visserij ‘steunt’ door maatregelen tegen overbevissing achterwege te laten helpt hard mee aan de ondergang van diezelfde visserij. 

De vis wordt duur betaald. Maar anders dan de ondertitel in de Nederlandse vertaling suggereert, merken we daar in het dagelijkse leven nog nauwelijks iets van. De gemiddelde consument maakt zich drukker om de hoge benzineprijzen dan om de uitsterving van vissoorten. Een reden te meer om dit boek te lezen. Of je nu wel of niet van vis houdt.  

Dans Magazine

Eerder verschenen in Intermediair