De mooiste stadsgezichten van de Friese hoofdstad
[Recensie] De eerste stadsarchivaris van Nederland was Wopke Eekhoff (1809-1880). Hij was de grondlegger voor de Topografische Atlas van de stad Leeuwarden in het Historisch Centrum Leeuwarden (HCL) en verzamelde volgens eigen zeggen ‘alles wat de kunst heeft voortgebracht ter toelichting van de schriftelijke en gedrukte bronnen van de geschiedenis van de stad’. In de veertig jaar dat hij voor de Gemeente Leeuwarden werkte, heeft hij op systematische wijze een grote collectie schilderijen, prenten, tekeningen en kaarten bij elkaar gebracht. Dankzij hem heeft de gemeente Leeuwarden zo’n interessante, rijke en veelzijdige kunstverzameling.
Het HCL heeft uit de collectie die Eekhoff begon een selectie gemaakt waarmee de geschiedenis van de Friese hoofdstad aan het publiek wordt gepresenteerd. Aanleiding hiervoor is dat Leeuwarden in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa is. De stadsgezichten worden niet alleen gepresenteerd op een tentoonstelling in het HCL en in de bijbehorende publicatie, maar ook in het straatbeeld. Zo kunnen bezoekers en bewoners de beelden tegenkomen in etalages, parkeergarages en op openbare reclameborden.
De rijk geïllustreerde publicatie neemt de lezer op speelse wijze mee door de eeuwenoude geschiedenis van Leeuwarden aan de hand van tachtig stadsgezichten. Zo is er aandacht voor het Blokhuis dat in 1499 werd gebouwd, maar ook voor de in 1963 opgeleverde Frieslandhal. Mijn persoonlijke favoriet is de aquarel ‘De Wirdumer- of Sint Jacobspoort’ van Sjoerd Bonga uit 1835. Hierop is de sierlijke stadspoort vlak voor de afbraak in 1835 vastgelegd. De wallen en poorten waren aan het begin van de negentiende eeuw niet meer nodig voor de verdediging van de stad. Eerst werden de buitenpoorten afgebroken, daarna de binnenpoorten. Daarmee werd Leeuwarden een open stad.
De publicatie en tentoonstelling brengen voor het eerst zoveel stadsgezichten van Leeuwarden tegelijkertijd bij elkaar. Het is dan ook een unieke selectie die de veelzijdigheid van de stad laat zien: van de pareltjes tot de rotte plekken. De selectie bestaat uit stadsgezichten van inmiddels verdwenen gebouwen, pleinen, straten en gloppen (steegjes) en nog steeds aanwezige herkenbare plekken uit de stad. Die veelzijdigheid maken het boek en de tentoonstelling tot een mooie eerste kennismaking met de Friese hoofdstad en een feest van herkenning voor de Fries.
—
Eerder verschenen op Hereditas Nexus.
