"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Leugenaar

Vrijdag, 7 februari, 2020

Geschreven door: Ayelet Gundar-Goshen
Artikel door: Jan Koster

Leugen wordt waarheid

[Recensie] Ayelet Gundar-Ghosen (1982) is onder andere columniste en essayiste. Ze heeft psychologie gestudeerd en een opleiding film & script gevolgd. Leugenaar is haar derde roman. Het is een verhaal dat past in tijden van aandacht voor en ophef over seksueel misbruik. Helaas is inmiddels gebleken dat niet alle beschuldigingen recht doen aan de waarheid. In die zin kan deze roman beschouwd worden als kritiek op de hijgerigheid van media die zich als hongerige wolven op een nieuwe prooi storten zonder uit te zoeken hoe het echt zit.

In Leugenaar is al snel duidelijk dat er van misbruik geen sprake is. De aanleiding voor alle ophef is een gebeurtenis in een ijssalon waarin Noefar de klanten helpt. Het is een kleurloos meisje met weinig vrienden en met een zus die haar in alle opzichten in de schaduw stelt.
Zij hoopte met dat baantje op een spannende zomer maar het is er niet van gekomen. Tot de laatste dag waarin alles verandert.

Avisjai Milner, een zanger die een glorieuze toekomst achter zich heeft, betreedt de ijssalon en moet naar zijn zin te lang wachten. Het escaleert, hij beledigt haar en zij rent huilend naar een plaatsje, achter de winkel. In de veronderstelling dat Noefar zijn geld heeft meegenomen rent hij haar achterna waarop zij begint te gillen. Het gevolg: Milner wordt gearresteerd en de media hebben in een periode van weinig nieuws weer iets om zich volop mee bezig te houden.

Noefar krijgt nauwelijks de kans om haar zegje te doen en de leugen wordt een onbetwistbare waarheid. Ze komt op televisie, eindelijk krijgt zij de aandacht waarnaar ze al zo lang op zoek is.
Van het voorval zijn er twee getuigen. De ene is een bedelaar die voorwendt dat hij doofstom is omdat hem dat meer oplevert. Op enkele momenten doorbreekt hij zijn zwijgen, niet toevallig telkens als de rechercheur langs zijn stekje loopt. Bij deze laatste groeit mede hierdoor de twijfel aan het verhaal.

Pf

De andere is Lavi, een sukkelige leeftijdgenoot van Noefar die het tafereel vanaf het balkon heeft gezien. Hij chanteert haar ermee en hij krijgt haar in zijn greep; misschien is hij eigenlijk de echte aanrander, maar hij krijgt geen aanklacht aan zijn broek. Integendeel, er lijkt iets van een romance op te bloeien.
Er komen meer scheurtjes in het verhaal maar het is te groot geworden. Noefar kan niet meer terug.

Tot zover heeft Leugenaar een sterk plot. Dan raakt de auteur langzaam maar onontkoombaar in de problemen, zij raakt verstrikt in het verhaal. Want hoe moet je een verhaal als dit zich verder laten ontwikkelen en geloofwaardig laten aflopen? Het is een knoop die Gundar-Ghosen niet goed weet te ontwarren. Ook het opvoeren, op circa twee derde van Leugenaar, van een oude dame die zich voordoet als overlevende van de holocaust en daarmee onverdiende aandacht genereert, helpt niet.

Hoewel Gundar-Ghosen moeite heeft met de afronding van het verhaal is duidelijk dat zij wel een interessante stijl heeft.

Over de puisten van Noefar en haar zelfbeeld:

“De talgklieren van Noefar daarentegen werkten op hun gemak, namen bezit van haar voorhoofd en dan een kleine enclave op haar neus en namen daar genoegen mee. Maar de puisten die niemand stoorden, ergerden Noefar zelf wel degelijk. Ze noemde zichzelf dan ook ‘puistenkop’.”

Over de moeder van Noefar, een taaldocente:

“Roniet Sjalev, een doorgaans aardige vrouw die haar beheersing van de taal ongemerkt verruild had voor beheersing door de taal.”

Dat Noefar de dwangmatige behoefte om altijd maar taalfouten van anderen te verbeteren van haar moeder heeft overgenomen is mede de oorzaak van het incident in de ijssalon.

Het verloop van het verhaal is lichtelijk teleurstellend. De stijl is mooi, Leugenaar is goed geschreven. De thematiek moet je niet zozeer zoeken in de leugenachtigheid van mensen, dat is wel goed als aanleiding, maar de auteur voert dit te ver door en raakt daar zelf in verstrikt. De gewetensnood die het gelieg met zich meebrengt is wel aardig uitgewerkt.

Het zwaartepunt van de thematiek zit vooral in het hijgerige gedrag van media die in staat zijn om incidenten kortstondig enorm uit te vergroten en te weinig oog te hebben voor het echte verhaal en voor de afloop, want er is altijd wel weer een andere hype. Iets wat overigens niet alleen voor media geldt, maar dat terzijde. In dat opzicht is Leugenaar goed geslaagd en een waardevolle bijdrage aan een gevoelige discussie.

Eerder verschenen op jkleest

Boeken van deze Auteur:

Leugenaar

Leeuwen wekken