"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Leven toevoegen aan de dagen

Dinsdag, 25 april, 2023

Geschreven door: Sander de Hosson, Els Quaegebeur
Artikel door: Evert van der Veen

De laatste fase van ons leven

[Recensie] “Laten we praten over de dood, want wie de dood ziet, ziet het leven” (p. 13). Met deze woorden eindigt longarts Sander de Hosson zijn ‘woord vooraf’. Dit boek is een warm pleidooi voor palliatieve zorg waarbij de aandacht uitgaat naar de hele mens in zijn somatisch, psychisch en sociaal bestaan met aandacht voor vragen rond zingeving van het leven. Het is de zorgende begeleiding van een mens in z’n laatste levensfase waarbij ook aandacht voor z’n familieleden is.

Vele cases illustreren het toegankelijke verhaal en laten zien om welke mensen het in de praktijk zoal kan gaan. Prachtig is het verhaal van Gijs die wordt opgebaard in het café waar hij altijd kwam.

Kwaliteit van leven
Uitgangspunt voor Sander de Hosson is: “een medische behandeling moet leven toevoegen aan iemands dagen, niet slechts dagen toevoegen aan het leven” (p. 27). Daarom is een mens op een gegeven niet ‘uitbehandeld’ zoals vaak wordt gezegd maar begint er na het ‘slechtnieuwsgesprek’ een ándere vorm van behandeling die aansluit op het onvermijdelijk naderende levenseinde.

Het gaat dan om wat de ‘kwaliteit van leven’ wordt genoemd, een niet heel fraaie term die tegenover de kwantiteit van leven staat. Is leven op menswaardige wijze mogelijk? Dat is de vraag die centraal staat in de balans tussen medische en palliatieve zorg.

Boekenkrant

Dit boek Leven toevoegen aan de dagen is een warm pleidooi voor zorg die de mens centraal stelt. De betrokken toon en de liefdevol getekende cases passen daarbij. Sander de Hosson toont zich een empathisch arts die in dit boek relevante medische informatie aanreikt en medische symptomen die hij vaak tegenkomt bij ongeneeslijk zieke mensen helder uitlegt. Ook het stervensproces wordt beschreven. Sterven heeft tijd nodig evenals de mens die in dit proces zit en dat vraagt van mensen er omheen aandacht, geduld en soms ook uithoudingsvermogen.

Denken over de dood
Dit boek wil de lezer laten nadenken over de naderende dood en de wijze waarop die tegemoet treden. Leven hoeft niet onnodig te worden verlengd al zijn de medische middelen daartoe technisch in staat.

Niet onbelangrijk is wat geschreven wordt over een actuele politieke ontwikkeling. Sinds de zomer van 2022 is er meer ruimte gekomen voor euthanasie bij onbehandelbaar existentieel lijden.

Prachtig is het verhaal over de arts die met tranen in de ogen een witte roos legt bij de gestorven 17-jarige zoon. Zijn ouders koesteren dit gebaar als een troostend herinnering.

Zinvol is de bijdrage van Manu Keirse, Vlaams rouwdeskundige, over de vier rouwtaken: 1. de werkelijkheid van het verlies onder ogen zien; 2. de pijn van het verlies ervaren; 3. je aanpassen aan het leven met dit verlies; 4. opnieuw leren genieten en herinneringen bewaren.

Een zinvol boek!

Sander de Hosson is longarts in het Wilhelmina ziekenhuis in Assen en medeoprichter van Carend, centrum voor palliatieve zorg en stervenszorg. Eerder schreef hij Slotcouplet. Els Quaegebeur is journalist en schrijver. Van haar verscheen Zoals vogels vliegen.

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow