Een indringend en oprecht verhaal
[Recensie] De titel Leven vanuit verzet doet, in combinatie met de tekst op de achterkant, vermoeden dat je een oorlogsverhaal gaat lezen. Voor een gedeelte is dat zeker zo, maar dit verhaal gaat vooral over het verborgen trauma dat schuilgaat in een man die probeert zijn (gezins)leven vorm te geven terwijl hij gebukt gaat onder de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Zijn oudste dochter vertelt hoe het was om op te groeien in dat gezin.
Josje was een pienter kind, de oudste in het gezin. Al op jonge leeftijd ontdekte zij dat de stilte in haar vader de letterlijke stilte voor een storm was. Schijnbaar uit het niets kon haar vader exploderen. Voor de kleine meid was het onbegrijpelijk, waarom schreeuwde hij zo tegen haar, wat deed ze fout? De onverklaarbare woedebuien van vader leken vaak naar haar gericht, maar waarom? En wat was de reden dat er gezwegen werd over de oorlog en de rol van vader in die periode? Josje groeit onder moeilijke omstandigheden op, maar houdt zich staande dankzij de paar kleine lichtpuntjes die er zijn. Waar eerst nog sprake was van een stil verzet, kreeg Josje, vooral naarmate ze ouder werd, steeds meer vragen en ging ze zich steeds heftiger verzetten tegen haar vader.
Het opgroeien met een continue dreiging van explosief gedrag vormt een mens. De ongecontroleerde driftbuien en mishandeling bleven duren. Het gezin liep op eierschalen, fysiek maar zeker ook mentaal. Je zou denken dat Josje, eenmaal volwassen José, een hekel aan haar vader zou hebben. Maar ze is allesbehalve haatdragend. Wel is ze continu op zoek naar een vorm van balans, als kind, maar zeker ook in het begin van haar volwassen leven. In de liefde, qua zelfontwikkeling en zelfvertrouwen. Ze kende nooit echte rust, niet met zichzelf en daardoor ook heel moeilijk met andere dingen. De pittige tante leek wel een brutaaltje, maar bleek uiteindelijk kwetsbaar en onzeker, gevormd door de gebeurtenissen in haar jeugd. Het duurde lang eer ze die balans in zichzelf had gevonden. Dat proces beschrijft ze heel persoonlijk en oprecht.
Door middel van indringende anekdotes vertelt José hoe haar zoektocht vorm kreeg. Met vlagen was het ronduit hartverscheurend om te lezen hoe iedereen in dit gezin een gevecht leverde, dit terwijl de oorlog al was gestreden. Het trauma van vader werd iets van dit gezin. José weet als geen ander hoe het is om als kind van de eerste generatie van de vrede, te leven met de gevolgen van een oorlog. Ze vertelt haar verhaal op een ongedwongen en laagdrempelige manier. Hierdoor raak je snel met haar vertrouwt, leef je met haar mee en heb je zelfs begrip voor haar beslissingen terwijl die niet altijd logisch lijken. Leven vanuit verzet is een levensverhaal, gebaseerd op een trauma. Met vlagen behoorlijk emotioneel. Je ontwikkelt sympathie voor het gezin, zelfs voor vader. En dat laatste komt vooral omdat José haar verhaal niet doordrenkt met wraak- of haatgevoelens.
Na de dood van haar vader krijgt José documentatie onder ogen, waardoor ze zich een beeld kan vormen van wat er in de oorlog met hem is gebeurd. Hierdoor beseft ze dat ze haar vader nauwelijks heeft gekend, hij liet dat ook niet toe, hij zal ook niet geweten hebben hoé dat te doen? Natuurlijk hield José van hem en wilde ze dat hij van haar hield. Een bevestiging dat hij trots op haar was, dat hij zag wie ze was en hoe goed ze haar best deed. Iets dat ieder kind graag van zijn/haar ouder(s) hoort.
Dit boek is verrassend oprecht en laat een sterke, veerkrachtige vrouw zien die ontzettend veel heeft meegemaakt. Ondanks dat dit boek geen vrolijk relaas is, proef je zo nu en dan toch iets van haar humor en optimistische inslag, dat toont een enorm relativeringsvermogen van José. Haar motivatie dat ze, ondanks alles, bleef zoeken naar een bevestiging dat haar vader een goed mens was die, door hetgeen waardoor hij werd verteerd, tóch met liefde en respect kan worden herdacht, is daar een goed voorbeeld van.
“Vergeef anderen, want wij verdienen allen innerlijke vrede en vrijheid.”
Leven vanuit verzet heb ik ervaren als een indringend en oprecht verhaal. En daarom krijgt het vier welverdiende sterren. Een absolute aanrader!
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
