Liever geen applaus voor Van Leeuwen
Op de omslag prijkt een foto van een mooi, jong meisje. De achterflap meldt dat het verhaal over de 24-jarige Thomas gaat, die brieven krijgt van de mysterieuze Anna uit Schotland. De debuutroman Liever geen applaus voor ik leef van Sander van Leeuwen oogt op het eerste gezicht veelbelovend. Niets is echter wat het lijkt.
Thomas is een net afgestudeerde psycholoog zonder werk die zijn dagen vult met lezen, boodschappen doen en zich vervelen. Verder werkt hij als schoonmaker op basisscholen. Maar leuk vindt hij dat niet. Hij wordt er zelfs treurig van. En waar Thomas ook treurig van wordt, is zijn relatie met Eva – een succesvolle advocaat. Zoals hij zelf zegt is van hun relatie ‘niets meer over’. Ze zijn alleen nog bij elkaar omdat het nu eenmaal ‘niet anders kon’.
Twijfelen aan alles
De roman begint hoopvol met een nieuwsgierig makende proloog. Na het tweede hoofdstuk, waarin het hele leven van Thomas wordt blootgelegd, valt er echter nog maar weinig nieuws te ontdekken. Het verhaal kabbelt en sjokt maar voort, net als zijn belabberde leventje. Thomas twijfelt namelijk de hele tijd. Aan van alles. Af en toe krijgt hij een opleving en maakt hij strakke toekomstplannen, maar hij kan zich er niet toe zetten deze ook echt uit te voeren. Voor hij dat kan doen, twijfelt hij immers alweer.
Slappe hap
Wanneer hij brieven begint te krijgen van de mysterieuze Anna, daagt voor de lezer een sprankje hoop. Zal er nu iets gaan veranderen? Durft Thomas het eindelijk aan om iets te doen aan zijn saaie leven? Maar ook na de eerste brieven duurt het lang voordat er iets gebeurt. Thomas twijfelt aanvankelijk namelijk of hij wel terug moet schrijven. Pas als Anna in haar brieven aangeeft dat ze het leven echt niet meer ziet zitten, komt hij in actie. Hij boekt een vliegticket naar Schotland en gaat op zoek naar haar. De lezer veert op: er gaat eindelijk iets gebeuren! Maar wanneer de psycholoog ten slotte op de plaats van bestemming aankomt en het verhaal tot een hoogtepunt zou moeten komen, blijkt de oplossing van het mysterie rondom zijn mysterieuze brievenschrijfster maar slappe hap. De zoektocht naar zijn Anna maakt dan wel dat Thomas iets doet wat hij normaal nooit zou doen, maar dat is dan ook het enige. Want zelfs in Schotland twijfelt Thomas: heeft hij wel het goede gedaan? Zelf vraag je je af: gaat hij ooit een beslissing nemen?
Oppervlakkig en voorspelbaar
Een goed punt aan de roman is dat Van Leeuwen helder en eenvoudig schrijft. De nuchterheid van Thomas is zo sterk dat het af en toe een glimlach oproept. Maar het laat tegelijkertijd ook zien hoe nutteloos zijn leven is:
‘Omdat het die dag regende, bleef ik binnen. Ik bleef ook wel eens binnen omdat het waaide, te warm of donderdag was, maar die dag was het de regen.’
Van Leeuwen heeft gekozen voor een concept dat inmiddels wel zo’n beetje is uitgekauwd: een personage zit met zichzelf in de knoop, maar wordt door iets of iemand wakker geschud. Alle kansen voor de auteur om daar een verrassende wending in te verwerken. Maar helaas, in Liever geen applaus voor ik leef wordt het concept niet ver genoeg uitgewerkt. De plot is niet goed uitgedacht en het personage ontwikkelt zich nauwelijks. Het verhaal is daardoor voorspelbaar. Je weet al waar het op uitdraait als de brieven van Anna verschijnen: Thomas gaat haar terug schrijven. En je weet ook dat hij haar gaat opzoeken. Vooruit, de situatie die Thomas in Schotland aantreft, mag op het eerste gezicht misschien verrassend zijn. Maar een ontknoping is het dus net niet. En wanneer de psycholoog aan de terugweg begint, weet je ook dat hij Eva gaat verlaten en een nieuw leven gaat beginnen zodra hij thuiskomt. Vele romanpersonages zijn hem immers al eeuwenlang voor gegaan.
Liever geen applaus voor ik leef had geen slechte roman hoeven zijn. Van Leeuwen werd door zijn uitgeverij ‘ontdekt’, toen hij zijn romanidee op het crowdfundingplatform TenPages zette. Ik begrijp dat wel. De schrijfstijl is eenvoudig, maar goed. De plot heeft ook zeker potentie, maar Van Leeuwen slaagde er niet in om het voldoende uit te werken. Als hij zich had gefocust op zijn personage en deze beter had uitgewerkt, waren die brieven van Anna misschien niet eens nodig geweest. De roman houdt nu het midden tussen een psychologisch verhaal en een thriller. Van Leeuwen lijkt de brieven enkel en alleen te gebruiken om zijn personage tot leven te brengen. En ook dat is niet gelukt. De titel van de roman verwijst hier ironisch genoeg al naar. Het applaus gaat aan Van Leeuwen voorbij.
