Eigentijdse verbeelding van kruisweg en laatste avondmaal
[Recensie] De lijdende Christus is door de eeuwen heen een belangrijke bron van inspiratie geweest en is dat nog in onze geseculariseerde tijd. Dit boek bevat vele moderne kunstwerken die soms een vrij abstracte impressie zijn van gebeurtenissen uit de laatste levensdagen van Jezus.
Aan de vooravond van zijn dood, nu Witte Donderdag genaamd, vierde Jezus met zijn 12 leerlingen de Pesach maaltijd volgens de Joodse traditie. Brood en wijn die tijdens deze maaltijd worden genuttigd, betrekt Jezus op zijn naderende dood en verrijzenis en zo is deze van oorsprong Joodse maaltijd tot die van Jezus geworden waarin brood en wijn verwijzen naar zijn lichaam en bloed, zijn dood aan het kruis die gelovigen ten goede komt en waar zij hoop en kracht uit mogen putten.
In de daarop volgende nacht en dag, die nu Goede Vrijdag wordt genoemd, wordt Jezus in Jeruzalem ter dood veroordeeld en gaat Hij, met de kruisbalk op zijn rug, door de straten van Jeruzalem naar de heuvel Golgotha waar de kruisiging plaats vindt.
Corona
Klassieke maar vooral moderne kunst in dit boek verbeeldt deze gebeurtenissen, vergezeld van tekst die uitleg geeft over de kunstenaar en zijn beweegredenen om dit – veelal – schilderij te maken. Ook zijn er foto’s van actuele gebeurtenissen die in verband worden gebracht met het lijden van Jezus. Zo is er een doorgaande lijn van lijden, dood en ondergang door de eeuwen. Mensen en volken hebben op uiteenlopende wijze leed ondervonden dat hen menigmaal door anderen werd aangedaan.
Opvallend is een cartoon die rond Pasen 2020 is gedateerd toen de wereld getroffen werd door het corona virius. De afbeelding laat een wereldbol zien met een doornenkroon er omheen.
Ook films als Jesus Christ Superstar en The Passion komen ter sprake. Mooi om te zien is een plattegrond van Jeruzalem uit 1584 met daarop de Via Dolorosa getekend: de weg die Jezus vanaf de veroordeling tot aan de kruisiging is gegaan. Het fresco van Leonardo da Vinci uit 1495/8 is een bron van inspiratie voor meer eigentijdse versies zoals één met mensen met een verstandelijke beperking en één met soldaten.
In de Nevada woestijn in de Verenigde Staten is een abstracte beeldengroep uit 1984 van Albert Szukalski. Opvallend is de lege tafel van Bert Willikens die zo ruimte schept voor het origineel van Da Vinci, mede omdat de ruimte een grote gelijkenis vertoont met dit fresco.
Actualiteit en persoonlijke betrokkenheid
In het gedicht Christus aan het kruis van Jorge Luis Borges komt de actualiteit van het lijden van Jezus naar voren en dat speelt in veel eigentijdse kunst een belangrijke rol. Ook niet-gelovigen herkennen zichzelf in de lijdende mens en zo heeft deze christelijk geïnspireerde kunst een brede zeggingskracht zoals dat ook het geval is met de Mattheus Passion van Bach. Opmerkelijk is dat bij Marc Chagall de gekruisigde Christus symbool staat voor het lijden van het Joodse volk.
Uit de terugblik blijkt de sterke persoonlijke betrokkenheid van Ignace Schretler bij dit onderwerp zoals hij uitlegt bij een door hem gemaakt kunstwerk na 2002: “Deze kruisweg ontstond in een periode van verbijstering, angst en verdriet”(p. 135). Zeer bijzonder is wat hij vertelt over de pasfoto van zijn zoon die dient als ondergrond voor een kunstwerk.
Ignace Schretler is schrijver, kunstenaar en huisarts. Hij verzamelde kunst rond de thema’s kruisweg en laatste avondmaal en schonk deze aan de Radboud universiteit en het UMC in Nijmegen. Die stelden daaruit de Walk of Wonder samen.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
