"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Loslaten uit liefde

Dinsdag, 6 februari, 2018

Geschreven door: J. van Voren
Artikel door: Onbekend

Over de strijd van een slachtoffer van Münchhausen by proxy

[Voorpublicatie] Loslaten uit liefde gaat over het leven van Johan. “Jarenlang werd hij in zijn jeugd mishandeld door zijn pleegmoeder die leed aan het syndroom van Münchhausen by proxy. Als gevolg hiervan werd hij meermalen in het ziekenhuis opgenomen.

Door deze extreme situatie leert hij als opgroeiend kind niet wat het is om van zichzelf te houden. Dit leidt later in zijn leven tot ongelukkige keuzes in de liefde, destructief gedrag en wantrouwen. Maar na een ellenlange strijd slaagt hij er toch in om zijn leven op de rails te krijgen en gelukkig te worden met Deborah, de liefde van zijn leven.” [Van de achterflap].

De Leesclub van Alles publiceert als voorpublicatie de inleiding en het eerste hoofdstuk van Loslaten uit liefde.

Boekenkrant

Inleiding

Voor het eerst staat hij bij haar eenvoudige graf. Een herfstig briesje doet het bladerdek boven hem zuchten en druppels van de constant aanhoudende motregen vallen op hen neer. De met mos begroeide grafsteen, waarvan de letters van haar naam al begonnen zijn te vervagen, staat op een uithoek van de begraafplaats waar zelfs de zon geen vat op heeft. Het is niet alleen de confrontatie met haar steen die Jonah verlamt. De sterfdatum, hoe heeft Carolina nog zó lang kunnen leven? Zoveel jaren na de ontdekking van haar ziekte.

Een ziekte die onherroepelijk tussen hen in was komen te staan. Hij schudt zijn hoofd en sluit zijn betraande ogen totdat hij een liefdevolle hand door zijn grijze halflange haar voelt gaan. Met een verbeten grimas is hij terug in de realiteit. Hij kijkt de vrouw naast hem aan en maakt een geëmotioneerd en tegelijk vragend handgebaar. Verder dan de spaarzame flarden die hij door de jaren heen met haar heeft gedeeld over zijn liefde voor Carolina reikt haar kennis niet. Het wordt tijd om haar in vertrouwen te nemen.

Hoofdstuk 1

Ik heb niet gevraagd om dit leven. Wat mij betreft had het zeker niet gehoeven.

Nadat hij na een eindeloos durende en gecompliceerde bevalling het koude levenslicht van de ziekenhuislampen zag en bij zijn kille en onbewogen moeder werd weggedragen ontstond waarschijnlijk bij Jonah al het besef dat hij volkomen ongewenst was. Toen hij een paar uur later werd aangelegd bij zijn moeder was daar bij haar alleen maar intense leegte en grote teleurstelling voelbaar. De zoveelste jongen op rij. Evenals de eerdere kinderen zou Jonah zijn weg vinden naar een pleeggezin. Dat had zijn redding kunnen zijn, ware het niet dat hij in het gezin Van Voren terechtkwam. Zijn pleegvader was mede dankzij het waardeloze huwelijk zelden thuis. Pleegmama had haar eerste partner op een vreselijke manier verloren, haar nieuwe echtgenoot was ook al eerder verloofd geweest. Toch was hen, maar vooral haar, er alles aan gelegen om naar de buitenwacht over te komen als een gelukkig getrouwd stel dat met veel liefde en toewijding de hun toevertrouwde kinderen grootbracht. En in dit gezin moest Jonah zich als jongste telg zien te handhaven.

De vroegste herinneringen die Jonah heeft dateerden al vanuit zijn eerste levensjaar. Vanuit de box, gescheiden door stevige tralies, leerde hij al om niet te huilen als daar zeker wél aanleiding toe was. De echtelijke ruzies vormden de spaarzame gebeurtenissen die niet over de rug van de kinderen gingen.

Omdat zijn pleegvader op de grote vaart zat, leerde Jonah hem niet anders kennen dan die man die er soms was en dan ruziemaakte, te veel dronk en regelmatig agressief was naar de jongste kinderen. De klappen die Pa uitdeelde kwamen hard aan, maar Jonah gunde hem al van jongs af aan niet de triomf van een behuild kindergezicht en beantwoordde elk pak slaag slechts met een verachtelijke blik. Veel levensbepalender voor Jonah waren de mishandelingen van zijn pleegmoeder die er niet voor terugdeinsde om zo nu en dan een armpje of een heupje uit de kom te draaien bij het aankleden van de baby’s. Tevens vergiftigde ze hen regelmatig met braakmiddelen en schudde ze de kleine kinderen heftig door elkaar. Dit deed ze net zo lang tot de piepjonge wezentjes bijna het bewustzijn verloren. Maar ook nog andere, meer moorddadige dingen haalde ze met hen uit. Zo dekte ze regelmatig de gezichten van de kinderen af met haar handen totdat ze bijna stikten. Als dit alles vaak gedaan werd, volgden er enorme fysieke problemen en kwam er uiteraard medische aandacht voor. Een gewild gespreksonderwerp binnen en vooral buiten het gezin.

Het had er alle schijn van dat het Jonah’s pleegmoeder alleen maar ging om de aandacht die dat alles met zich meebracht. Ze genoot er zichtbaar van. Maar niet alleen de kinderen werden haar slachtoffers. Mevrouw Van Voren veinsde lichamelijke ziektes en ze haalde artsen over om hun ethische moraal aan de kant zetten en haar volkomen onzinnig te opereren. Zelfs een borstverkleining voerden ze uit waarbij aan weerszijden slechts honderd gram weefsel werd verwijderd.

Dit uitsluitend om voorgewende schouderproblemen de baas te worden.

Het duurde jaren voordat iemand in haar omgeving de moed had om met de diagnose te komen dat ze leed aan twee ernstige psychische stoornissen. Ze was narcistisch en bleek te lijden aan het Syndroom van Münchhausen by proxy. Baron van Münchhausen stond in de 18e eeuw bekend als verteller van flink aangedikte zelfverzonnen verhalen. Zijn verhalen waren veelal onschuldig van aard, maar zijn roem als groot fantast is voor eeuwig verbonden aan deze afschuwelijke ziekte.

Münchhausen is wellicht een van de meest onbegrijpelijke psychische aandoeningen die zich in een menselijk brein kunnen nestelen. Je eigen kinderen mishandelen en ze vervolgens vol theatrale liefde troosten.

Jonah vroeg zich vaak vertwijfeld af waarom zijn pleegmoeder op deze manier handelde. Mevrouw van Voren zorgde ervoor dat er geen enkele verdenking op haar viel. De toedracht van de zware lichamelijke problemen die haar kinderen ten deel vielen werd telkenmale perfect gecamoufleerd. Het gehele gebeuren zorgde voor een stortvloed aan medische behandelingen en dát was precies het krankzinnige doel waarnaar ze streefde. Haar kinderen, en daarmee ook zij zelf, stonden ruimschoots in de belangstelling.

Een in en in zieke geest huisde in haar. Iedereen zou dat als meelijwekkend mogen beschouwen, als het al zou lukken om over de gruwelijkheden heen te kijken.

De directe omgeving van dit gezin had niets in de gaten of sloot wijselijk en vaak ook uit verwerpelijk zelfbehoud de ogen voor deze tragedie. Dat vooral de jongste twee kinderen het slachtoffer waren van deze door en door zieke vrouw, kon niemand bevroeden. En kleine Jonah was van die twee degene die uiteindelijk de allerzwaarste klappen kreeg. Mevrouw Van Voren was ervan overtuigd dat ze als gezin een uitstraling hadden van grote saamhorigheid en dat ze een Sound of Music-achtige indruk achterlieten. De vertolking die Julie Andrews ooit gaf aan de rol van kinderoppas Maria in de gelijknamige speelfilm en musical was voor mevrouw Van Voren aanleiding om dat een-op-een te kopiëren. En dat ze die rol serieus nam, bleek wel uit het krankzinnige feit dat ze daadwerkelijk op de markt gordijnstof kocht en daar Sound of Music kleding van maakte voor haar kinderen. Alle kinderen in gestreepte en gelijk uitziende uitdossing! Dit op het moment dat er via een uitwisseling van het plaatselijke koor twee Oostenrijkse gasten in het gezin vertoefden. Deze moesten uiteraard verplicht poseren met haar Sound of Music kinderen. De gehate foto’s die nog altijd in het fotoalbum van Jonah prijken zijn daar de stille getuigen van.

Het gehele gezin moest overkomen als een geoliede machine waarin saamhorigheid en liefde de boventoon voerden. Dit werd versterkt door verzonnen gebeurtenissen die zouden hebben plaatsgevonden in het zo mooie en idyllische gezin. Er deden verhalen de ronde die mevrouw Van Voren regelrecht uit de Margriet of Libelle plukte. Was zo’n verhaal eenmaal de wereld in gebracht, dan geloofde ze oprecht dat het haar gezin overkomen was. Jonah herinnert zich nog goed het verhaal van de non bij de huisarts. Dat ging als volgt: Jonah en zijn twee jaar oudere pleegzus zaten naar verluid in de wachtkamer van de plaatselijke huisarts toen er een non binnenkwam, volledig in habijt gehuld.

Nadat ze plaats had genomen, zouden de kinderen Van Voren haar met interesse hebben bekeken en de pleegzus van Jonah had aan haar moeder gevraagd: “Is dat een mens?” Vervolgens zou Jonah zijn vingers uit zijn mond hebben gehaald en hebben gevraagd, “En heeft ie ook pootjes?” Een geweldig verhaal dat ongetwijfeld bij de nazaten van de Van Vorens nog altijd voortleeft. Evenals al die tientallen andere voorvallen die al jaren daarvoor te lezen waren geweest in de bladen die bij de kapper zo gretig werden verslonden. Als ’zo’n geschiedenis opnieuw de ronde deed, vervulde het Jonah met schaamte. Dit vooral omdat hij in zijn jonge jaren al vermoedde dat het een bedenksel van zijn pleegmoeder was. Het was het meest onschuldige gedeelte van de ziekte van Münchhausen bij zijn pleegmoeder, maar daarmee zeker nog niet aangenaam.

In deze ambiance groeide Jonah op, gekweld door het regelmatige ziek worden van het stiekem aan hem toegediende braakmiddel en de pijn in zijn botten en gewrichten. Hij was ongewenst, ook bij dit gezin, totdat er zich iets voordeed wat zijn leven enigszins zou veraangenamen, ondanks dat de wil om te leven hem toen al ontbrak.