Elkaar in de weg zittende stijlen
[Recensie] Het boekenweekgeschenk van 2017 komt tot onze vreugde van Herman Koch. Niks ten nadele van alle voorgaande auteurs (nee, geen namen), maar er zijn jaren dat dit jaarlijkse boekhandelbezoekbevorderende epistel originaliteit noch geestdrift uitstraalt. Aan de auteur van De Greppel de uitdaging er wat van te maken.
Het begint goed. Tom Sanders, schrijver van veel verkochte zelfhulpboeken (miljoenen wereldwijd, meldt hij zelf) komt in gewetensnood. Zijn zoon Stefan is over de schreef gegaan. Hij zou hem moeten aanspreken op zijn gedag. Of is het slimmer om de adviezen die hij zelf geeft in zijn zelfhulpboeken, toe te passen? Een prachtig dilemma dat Koch op zijn beproefde wijze uitwerkt.
De zalvende toon van een gemiddeld zelfhulpboek heeft hij alvast goed getroffen. Tom spreekt en denkt in een taal die het midden houdt tussen het opgewekte Niet Morgen Maar Nu-proza van Wayne Dyer en de therapeutische gesprekken van Dr. Phil in zijn tv-shows. Leuk om te lezen, maar gaandeweg gaat deze toon vervelen en komen verlangens op naar de gebruikelijk superieure stijl van Koch.
Als we Tom beter leren kennen, merken we dat hij zijn eigen boeken leeft. Bij alles wat Tom doet, grijpt hij terug op zijn eigen lijstjes en redeneert zichzelf zo weer op het rechte pad. Gelukkig schemert de scherpe Koch-blik door sommige adviezen, zoals wanneer Tom zijn eigenschap om ‘met alle winden mee te waaien’ relativeert. “Hij had gelijk, hij had het goed gezien, ik waaide met alle winden mee, maar was dat niet juist een voortreffelijke eigenschap? Was een vastgeroeste mening niet een teken van een middelmatige intelligentie?… Het werd de grondslag voor Makkelijk leven, al zou het nog jaren duren voordat ik aan dat boek zou beginnen. … Wie met alle winden meewaait maakt veel meer mee dan wie zich zijn leven lang uitsluitend aan zijn eigen wind vastklampt.”
Ook het dilemma waar het boek om draait, gaat Tom volgens zijn eigen richtlijnen te lijf. Helaas voor hem en gelukkig voor de lezers krijgt dat een minder goede afloop dan Tom hoopt. Tegen de tijd dat we die bereiken, hebben we al veel adviezen moeten verstouwen. Te veel om ooit nog één zelfhulpboek open te willen slaan.
Wat rest na het lezen is een dubbel gevoel. Het verhaal had zonder twijfel geestiger uitgepakt als Koch zijn eigen puntige stijl had gevolgd. Maar als pastiche op het weeë goeroeboekengenre is het boek weer wel geslaagd. Zoals gezegd zitten de twee stijlen elkaar in de weg, wat in het geval van Koch gelukkig nog altijd een zeer acceptabel boek oplevert.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
Lees ook de bespreking van Nico Voskamp van De greppel van Herman Koch
