Mark Brusse zet je aan tot het maken van je eigen verhaal
[Recensie] Stel u komt terug van vakantie en arriveert in aankomsthal 3 van Schiphol. Dan voelt het meteen als thuiskomen als u daar het zes meter hoge beeld I meet you van kunstenaar Mark Brusse (1937) ziet staan. Het beeld bestaat uit twee enorme op hun hielen staande elkaar omhelzende klompen in rood marmer, bovenop een zuil van zwart marmer, die rust op de treden van een platte piramide waarop je kunt zitten. Het beeld vertelt een verhaal zou je kunnen zeggen. Brusse maakte het in 1993. Hij vertrok in 1960 naar Parijs, waar hij nu nog woont en werkt, en is nooit meer in Nederland komen wonen. Dat geeft dit ‘thuiskomst’-beeld nog extra betekenis. Het past zo bij zijn werk waarin hij zijn eigen wereld schept, verhalen vertelt en nieuwe betekenissen geeft.
Brusse wordt gezien als een nomadisch kunstenaar. Geboren in Nederland als lid van de bekende familie Brusse, journalist Peter Brusse is een broer van hem, journalist Jan een halfbroer evenals acteur Kees Brusse. Hij trok de hele wereld over: New York, Berlijn, Japan, Zuid-Korea om maar een paar steden en landen te noemen. Hij wordt gevoed door wat hij ziet overal op de wereld. Nieuwgierigheid, verwondering, altijd op zoek naar nieuwe inspiratiebronnen kenmerken deze kunstenaar, die in het buitenland bekender is dan in Nederland. Centre Pompidou heeft bijvoorbeeld een grote collectie van zijn werk die zijn ontwikkeling laat zien van 1962 tot nu.
Het boek Shapes of silence verschenen bij de tentoonstelling van zijn beelden in Museum Beelden aan Zee geeft een overzicht van zijn plastisch werk én geeft middels korte artikelen inzicht in de achtergronden van de kunstenaar. In het boekje is de bijdrage van Bernard Blistène – oud-directeur van Cenrtre Pompidou – soms wat ingewikkeld qua taalgebruik. Het geeft wel een prachtig inzicht hoe Brusse zich tot verhalenverteller heeft ontwikkeld. Hij toont hoe hij tot zijn assemblages komt en duidt de diepere betekenis. Bijvoorbeeld Strange Fruits no. 9 (1965), een werk bestaand uit hout, metaal en verf. Het lijkt op een draagstoel en er hangen klossen in en er liggen balken in. Maar als je weet dat het genoemd is naar het gelijknamige jazznummer van Billie Holiday en dat het lied een aanklacht is tegen het Amerikaans racisme en gaat over lynchpartijen uit het zuiden van de Verenigde Staten en de tekst de lijken van de Afro-Amerikanen beschrijft die als vreemdsoortige vruchten in de bomen hangen dan ga je heel anders naar dit beeld kijken.
“Southern trees bear a strange fruit
Blood on the leaves and blood at the root
Black bodies swingin’ in the Southern breeze
Strange fruit hangin’ from the poplar trees”
Op deze manier zet Brusse de toeschouwer aan het denken, stelt hij vragen. Je kijkt naar iets wat er niet staat, je moet er dus op een andere manier naar kijken en je eigen verhaal gaan maken. Die assemblages van toevallig gevonden elementen brengt Brusse dus samen en hij creëert er een nieuwe werkelijkheid mee.
New York
Emma van Proosdij heeft een prachtig artikel geschreven waarin ze onder meer ingaat op hoe plekken overal ter wereld Brusse inspireren. “In New York levert dat floorpieces op: grote houten, in felle kleuren geschilderde op de vloer uitgestrekte beelde, ‘tongen’ verwant aan de minimal art die destijds in New York opkwam.” “In Azië, Afrika, Latijns-Amerka wordt zijn werk poëtische, zachter, minder minimalistisch en meer symbolisch. De verbinding tussen mens en natuur blijft uitgangspunt en natuurlijke materialen als vogels, veren, vleugels geven het werk een poëtische lading.” Hij werkt ook met glas en veelvuldig komt het hart voor. Het kloppend hart staat voor leven, het hart is een motor die dingen in beweging brengt.
Het tweetalige (Frans en Nederlands) boek – dat toch wel wat slordige spellingsfouten bevat – omvat naast een overzicht van de tentoonstellingen van Brusse ook een overzicht van zijn monumentale werken over de hele wereld. De talrijke illustraties van zijn plastieken zetten je aan tot het ‘bedenken’ van je eigen verhaal. De ladder als verbinding tussen werkelijkheid en droom is er zo een. En The Shape of Silence (2003), dat de titel aan het boek geeft bevat een Aziatisch houtsnijwerk van een Buddah-kop, geplaatst op een sokkel. Uit de mond komt een vorm van polystyreen (purschuim) en het beeld staat onder een glazen stolp. Alsof de kunstenaar een meditatief moment creëert om zo tot rust te komen en je te herbronnen. Daarmee raakt juist dit werk de kern van het boek. Emma van Proosdij citeert in dit verband een passage uit De Fundamenten van Ramsy Nasr: “Cultuur is ons fundament omdat wij kunst of fictie nodig hebben om met de werkelijkheid te leven.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
De tentoonstelling is nog te zien tot 8 mei in museum Beelden aan zee
