De fascinatie voor goud
[Recensie] Het is een van de merkwaardigste boeken die ik ooit onder ogen kreeg, het goudboek van Moritz Ebinger. Het ziet er prachtig verzorgd uit met een zwarte hardcover met geïmpregneerde belettering in gouddruk. Het is ingebonden en gedrukt in fullcolor. Maar wat is de titel? Dit: Mi fen’na Gowtu. ArtGold.nl. สัาทอง ?
Het eerste stukje van de ‘titel’ is Sranantongo en betekent: Ik heb het goud gevonden. Het tweede stukje verwijst naar een internetsite die je maar beter niet kunt openen, want je wordt al direct gewaarschuwd voor cybercriminelen. Het derde stukje staat in de Thaise orthografie.
Thailand is een van de landen waar de in Bern geboren kunstenaar/ illustrator/ schrijver/ curator Moritz Ebinger op zoek is geweest naar goud. Maar het materiële goud interesseert hem niet, in Thailand vond hij twee niet-bestaande vormen van goud: een onvindbare goudschat die door de Japanners in de grotten van Kanchaburi zou zijn achtergelaten, en het namaakbladgoud waarmee Thaise spirituelen beelden bedekken en dat geluk brengt en om die reden het verder onnodig maakt om het echte goud na te jagen.
Naarendorp/Narrendorp
Dit vertelt Ebinger bijna helemaal achteraan in het boek – ik kan niet zeggen op welke bladzijde, want de uitgave kent geen paginering. Dat maakt het dan weer curieus dat er wel een index is die verwijst naar bepaalde bladzijden, maar het is daarmee als zoeken naar verdwenen Japans goud in een duistere grot. Het boek heeft ook een Colofon en een Voorwoord, maar die staan ergens op tweederde van het boek. Je gaat veronderstellen dat het boek op zijn Chinees is ingebonden en van achteren naar voren moet worden gelezen, maar dat is ook niet het geval, er is geen titelpagina, ook niet achterin. Die suggestie van achterstevoren lezen, zou misschien ook op sommige namen betrekking kunnen hebben: zo gaat Ebinger op stap met Roy Tijn, waarmee hij natuurlijk Roy Tjin bedoelt.
Tijn/Tjin duikt op in het levendige verslag dat Ebinger op de groene pagina’s heeft geschreven over zijn tocht naar de goudmijn van Henk Naarendorp, diep in het Surinaamse binnenland in het Lawagebied. De enorme goudmijn, die 5000 dollar per dag oplevert, is een van de zes concessies die Naarendorp beheert samen met zijn neef Harvey Naarendorp, de oud-minister, ideoloog en kabinetschef ten tijde van het regime van Desi Bouterse. Dit laatste is informatie die ik u hier cadeau doe, het staat niet in het boek van Moritz Ebinger, al vroeg ik me wel af of de naam Narrendorp op de colofonpagina een woordgrapje was. Er staat ook een portret van Henk Naarendorp in het boek (op pagina ?), de contouren van een hoofd die met een vinger getrokken lijken in savannezand en dat dan met een dun goudlaagje overdekt is, waarbij het lijkt alsof het hoofd een vrolijke bloem of vlinder draagt.
Swarovski-slipjes
Ebinger is curieus genoeg als Europeaan veruit de armste sloeber in dat goudgebied, want hij beschikt slechts over wat Surinaamse dollars die nauwelijks geaccepteerd worden: iedereen betaalt daar alles in grammen goud. Je kunt er een biertje mee kopen, een pikhouweel of bij de Chinees een slipje met Swarovski-kristallen. De dames zijn ook vaak tegen dezelfde valuta te koop en lopen ook op de zandstranden en onverharde bergpaden rond op superhoge stilettohakken. Het doet Ebinger denken aan Anil Ramdas die ooit vertelde dat hij nooit de binnenlanden in zou gaan omdat hij uitsluitend op plekken wilde zijn waar vrouwen in jurken en op hoge hakken lopen. En de kunstenaar sluit ook niet de ogen voor de prijs die al dat gewroet in de aarde kost: de vernietiging van het regenwoud, de kwikvergiftiging en de hoihoi-ziekte bij mannen die dag in dag uit in het verontreinigde modderwater werken en die maakt dat nagels verbrijzelen en voeten opzwellen en barsten tot ze stinken naar rottende vis; een medicijn ertegen is er niet.
Het zaligmakende goud
Zoals zijn site vermeldt werkt Moritz Ebinger met knäckebröd, dans, inkt, performance, paardenbotten, pinautomaat, radio, tekenen, theater, papier, goud, koper, onderwaterfotografie, internet, neon, film, water etc. Al die uiteenlopende nijverheid heeft gemaakt dat zijn werk werd opgenomen in beroemde collecties als die van het MoMa in New York, het Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam, de National Gallery of Art in Washington en het Victoria & Albert Museum in London. Het boek opent (althans voor wie vooraan begint) met een uitgebreide collectie prachtige reproducties van zijn werk: foto’s die bewerkt zijn met kleuren of met goudsporen, werkschetsen, tekeningen in inkt en potlood, sculpturen gedompeld in een goudbad, een witte sneeuwtijger met een bek gevuld met goud, en ook foto’s van de kunstenaar zelf in een museum waar bezoekers zijn jas met gouddraad mochten bestikken.
Het is een curieus boek, dit meertalige Goldbuch, dat ook nog tekstbijdragen bevat van Sanneke van Hassel, Lucette ter Borg, Felix Schoeber, Wim Noordhoek, George Moormann, Pieter Zandvliet, Cor Gout, Jan Wagenaar, Andrea Simmen, René Simmen, Willem Middelkoop, Birthe Leemeijer, Nikan Bow Wasinondh en Drs. P. Het is veel, het gaat alle kanten op, maar het heeft toch ook weer een mooie centripetale kracht: het goud dat in de allerlaatste woorden van Moritz Ebinger ‘gelukbrengende en zaligmakende waarde’ heeft.
—
Eerder verschenen op Caraïbisch Uitzicht, 7 augustus 2022
Moritz Ebinger, Mi fen’na Gowtu. ArtGold.nl. สัาทอง. Uitgave van Moriz Ebinger. ISBN 978-90-821285-0-5. Prijs € 54,00 of ruim 1 gram goud (dagprijs op 7 augustus 2022: € 56,096.69 per kilo). Bestellen: Moritz.ebinger@planet.nl
