"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Mijn konijn van vaderskant

Vrijdag, 15 mei, 2020

Geschreven door: Etgar Keret
Artikel door: Nico Voskamp

Absurde maar diepgravende verhalen

[Recensie] Wie ooit een verhaal van deze Israëlische schrijver heeft gelezen, herkent het de rest van zijn lezende leven. Keret geeft zijn meestal vrij korte verhalen een onverwisselbaar stempel mee. Ze verrassen, zijn vaak absurd  – hebben bijvoorbeeld een goudvis op pantoffels als hoofdrolspeler, en de verhaallijnen draaien net zo makkelijk 180 graden met het doel de lezer met diabolisch plezier op het foute been te duwen.

Lezenswaardig spul dus, maar laten wij de kritiek niet vergeten: het absurdistische karakter van de verhalen keert zich ook tegen de geloofwaardigheid. Zeker als je een hele bundel achter elkaar leest, komt de neiging op om de verhalen niet al te serieus te nemen. Immers, de auteur lijkt zijn onderwerpen ook niet altijd belangrijk genoeg te vinden, hij cirkelt immers in onnavolgbaar concentrische cirkels rondom de pointe zonder zijn punt te maken?

Dat is schijn, beste medelezers, het als een valk om het onderwerp cirkelen is een schijnbeweging, een misleiding, een dwaalspoor. Keret zet doolhoven neer die samen met de verspringende perspectieven en dwaze sketches de aandacht afleiden van de toch serieuze onderwerpen. Voorbeeldje? Welja. Het verhaal ‘Elke dag jarig’ begint als een sprookje:

“Er was eens een rijke man. Heel rijk. Sommigen zullen zeggen: te rijk. Vele jaren geleden had hij iets uitgevonden of een uitvinding van iemand anders gestolen. Het was zo langgeleden dat hij dat zelf ook niet meer wist. Maar die uitvinding was voor heel veel geld verkocht aan een gigantisch bedrijvenconglomeraat…

De man besloot een reusachtige advertentie te zetten in de krant, waarin hij verjaardagen te koop vroeg. Eigenlijk bood hij niet aan de verjaardag zelf te kopen, want die was echt niet overdraagbaar, maar alle rechten die eruit voortvloeiden: cadeaus, gelukwensen, feestjes enzovoort. De reactie op de advertentie was overweldigend… binnen een week bladerde de rijke man in een bijna volle agenda en wachtte hem vrijwel elke dag een andere verjaardag.”

Kookboeken Nieuws

Geinig verhaalidee, meent de argeloze spectator. Rijke man wordt nog rijker door gat in de markt te exploiteren: verjaardagen inkopen en alle opbrengsten daaromheen innen. Ludiek ook. Het plan om verjaardagen te verkopen is origineel. En het werkt: hij krijgt niet alleen veel inkomsten, maar ook de liefde die om de verjaardagen heen hangt in de vorm van vrolijke kaartjes, slingers en taarten. Maar in essentie zoekt de rijke man naar wat hij zelf niet kan krijgen: simpel menselijk contact, een beetje warmte.

Zo wordt de consument bij elk nieuw verhaal opnieuw verrast of op het verkeerde been gezet. Keret gebruikt duizelingwekkende ingrediënten om zijn vertellingen op smaak te brengen. Gunstig voor de lezer: die wordt op elke bladzijde verrast met nieuwe afslagen, geschifte humor of pijnlijke tragiek. Saai wordt het nooit, dat is een Keret-garantie. Neem nou de titel van deze bundel: Mijn konijn van vaderskant: wie is niet benieuwd naar wat daarachter schuilt?

Ook verschenen op Nico’s recensies