De empathie van het ogenblik
[Recensie] Een eerste bezoek aan Boedapest van de toen nog studerende fotograaf Hans van der Meer (67) in 1982 leidde tot meer reizen en tot een verblijf van bijna een jaar in 1986. Na een eerste publicatie Quirk of Fate (1987) dook Van der Meer recentelijk meer van zijn empathische Hongaarse foto’s op, nu te zien op een galerie-expositie en in een prachtig boek in oblong formaat.
Inmiddels is Van der Meer, bekend om zijn nuchtere kleurenfoto’s van amateurvoetbalvelden in de regio, ongeveer zo oud als de zorgelijke Hongaren die hij dertig jaar geleden vastlegde. Ook als jong bejaard toeschouwer word je ondanks de afstand in tijd geraakt door de fatsoenlijke treurnis van de foto’s.
De “beelddrager” van zowel boek als expositie is een straatscène in de arme wijk Pest. Een oudere man is met zichtbare moeite een muur opgeklauterd en houdt zich vast aan het traliewerk van een raam. Wat is hij van plan? Wil hij de aandacht trekken van iemand die daar woont en waarvan de bel stuk is? (Mij valt hierbij een verkeerd gespatieerd tekstje binnen: “Bel doet het/Niet/Kloppen s.v.p.”)
We zien het maar tasten in het duister. En zo ook de fotograaf met zijn Leica als oplettende passant.
Straatfotografie
Dezelfde foto siert ook het boek maar geeft het gebeuren een onverwachte wending. Met de linker flap uitgeklapt wordt de foto breder en zien we rechts nog een oudere dame -zijn vrouw?- belangstellend toekijken. Haar Oost-Europese nylons afgezakt, net zomerjurkje aan. Dat kleine beeldraadsel wordt er niet minder om.
Het is verleidelijk iedere foto als anekdote na te vertellen en zelfs in te vullen. Maar daarmee verbreek je de betovering.
Van der Meer treft de strijd om het bestaan van gepensioneerden die wat aanscharrelen in een afgetrapte, liefdeloze omgeving, ooit de zegening van het communisme.
In een korte Engelse/Hongaarse tekst beschrijft Van der Meer zijn Hongaarse periode en hoe hij zijn helden wilde evenaren: André Kertesz, Hongaarse Amerikaan, Robert Doisneau en de man van het “beslissende moment” Henri Cartier-Bresson.
Die invloed is duidelijk zichtbaar maar dat geeft niet. Van der Meer onderscheidt zich met zijn humane keuze van zijn voorbeelden.
Wat in modieuze kunstpraat het “narratief” heet past hij praktisch toe. Het beeld vertelt, daarom zijn er ook geen bijschriften. Waarom moet je grimlachen bij de kordate vrouw die zonder aanwijsbare reden bij een stadsmuur staat te wachten? Waarom prikken je ogen bij die oude braverik met een lege boodschappentas die een groepje kleuters en hun juf observeert?
Een achteraan geplaatste foto waarop een krant met Gorbachev is te zien is de enig concrete verwijzing naar de jaren negentig. Als tijdsbeeld groeiden de foto’s dertig jaar na dato uit tot tijdloze meesterwerkjes, tot nieuwe klassiekers van de straatfotografie.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
https://fw-books.nl/product/hans-van-der-meer-minor-mysteries/
Tentoonstelling Minor Mysteries/ Hollandse velden, t/m 18/2, Galerie Wouter van Leeuwen, Hazenstraat 26, Amsterdam.
woutervanleeuwen.com
