Een konijn als katalysator
[Recensie] In 2008 schreef Edward van de Vendel in De Gelukvinder op een literaire manier het vluchtverhaal van de tiener Anoush Elman (pseudoniem) op die met zijn ouders, broers en zusje na een barre tocht van een half jaar vanuit Afghanistan in Nederland belandt. Een boek dat op het leeslijstje van iedere politicus zou moeten staan, zeker van degenen die de term gelukszoekers gebruiken.
De Gelukvinder eindigt op het moment dat het gezin Elman na vijf jaar verblijf AZC’s en een lange asielprocedure eindelijk een definitieve status krijgt en in Nederland mag blijven. Dat is het startpunt van Misjka, een boek voor jongere kinderen, dat vanuit het kleine zusje is geschreven dat in het boek Roya heet. Op de eerste bladzijde dringt het tot haar door: ‘We mochten blijven. We hoefden niet terug naar ons land.’ Het gezin heeft een eigen huis, met eigen slaapkamers, een eigen wc en zelfs een tuin. Maar er ontbreekt nog iets. Gezamenlijk kopen ze het dwergkonijn Misjka (‘de dierenwinkel was te klein voor al mijn broers’) dat een belangrijke rol in het gezin gaat vervullen
Roya praat met Misjka. Over het huis in Kabul met rozen in de tuin en duiven op het dak. En over haar vader die vrije gedachten had die niet mochten. Het dwergkonijn blijkt een katalysator voor alle gezinsleden om over de vlucht uit Afghanistan te praten. Dat doen ze zelden omdat mama er somber van wordt. (‘Ze heeft last van hoofdpijn en herinneringen’). Vader en broers vertellen Roya, die destijds te klein was om zich nu veel van de tocht te herinneren, over de smokkelaars en de kou. Maar ook over de leuke dingen zoals het zingen van liedjes op verjaardagen. Opvallend is de sterke verbondenheid binnen het gezin. Ze hebben elkaar nodig om zich staande te houden en dit nieuwe land tot het hunne te maken.
Alle ontwikkelingen in het verhaal hebben een functie. Van het weglopen van Misjka tot de dwergkonijnenspreekbeurt op school die de ontroerende apotheose vormt. Van de Vendel treft in subtiele taal de veerkracht van kinderen maar ook de impact die vluchten en opnieuw beginnen op hen heeft. Dat verhaal blijft helaas veel te actueel en kan niet vaak genoeg verteld worden. Vooral als het zo goed gedaan wordt: Misjka behoort tot het beste uit het toch behoorlijk omvangrijke oeuvre van Van de Vendel. Annet Schaap tekende sobere maar rake portretten van de gezinsleden met het konijntje.
Subtiel en ontroerend.
—
Deze recensie verscheen op 2 september 2022 in de Leeuwarder Courant en het Dagblad van het Noorden.
Ook verschenen op Jaapleest
