Molens – Altijd in beweging

Eeuwenoud levend Nederlands erfgoed

[Recensie] In 2023 is het honderd jaar geleden dat de Vereniging De Hollandse Molen werd opgericht. Er stonden in 1923 nog maar een kwart van tienduizend molens overeind die er midden 19^de eeuw in ons land nog waren – een afname onder invloed van mechanisatie en industrialisatie. De Molenvereniging remde de afbraak van dit culturele gevarieerde en rijke erfgoed en zette zich in – tot op de dag van vandaag – voor de herwaardering en herintroductie ervan. En na een dieptepunt in 1961, toen het aantal molens onder de duizend lag, kwamen er gestaag meer. Rond het jaar 2000 waren weer er meer dan elfhonderd.

Standaardwerk
Dit boek is de zevende geactualiseerde en fraai geïllustreerde editie van een standaardwerk dat voor het eerst in 1961 verscheen. Het gaat onder meer in op de nauwe en belangrijke historische verwevenheid van de molens met de geschiedenis van ons land. Ook geeft het inzicht in vele bijzondere technische aspecten en laat de schilderachtigheid ervan zien. Het geeft ook nauwkeurige informatie over molenbouw, -typen en -techniek. Ook geeft het een beeld van ‘de molenaar.’ Al sinds de eerste editie vervult deze publicatie een hoofdrol in de kennisdeling over en de herwaardering van alles wat met de molen te maken heeft. Die eerste uitgave werd geschreven door de unieke, legendarische molenkenner en -publicist ir. Frederik Stokhuyzen (1890-1976). Tot op de dag van vandaag vormt het de belangrijkste kennis- en inspiratiebron voor de molenhistorici, -bouwers en vele geïnteresseerden – onder wie niet in de laatste plaats de enkele duizenden leden van het Gilde Vrijwillige Molenaars in 2022 vijftig jaar bestaat.

Dit standaardwerk biedt ook zeker verrassende informatie. Eén voorbeeld: in onze tijd mogen hightech-windmolens volop in de belangstelling staan voor de opwekking van elektriciteit – over dit soort molens gaat dit boek overigens niet. Maar we komen hierin wel het interessante gegeven tegen dat al sinds de jaren 1960 er succesvolle pogingen werden ondernomen om met ‘traditionele’ molens stroom op te wekken. Zo had Oudeschild op Texel al in 1963/1964 een molen die dat volautomatisch deed – saillant tijdgebonden detail: alleen mocht die ’s-avonds niet draaien, omdat het metalen wiekenkruis de televisieontvangst in de omgeving stoorde…

Onder de veelheid aan onderwerpen die aan de orde komen zijn ook de meer beleidsmatige, financiële en ruimtelijke regelgeving. Het boek geeft verder verwijzingen naar relevante websites. Gelet op de sterke belangstelling bij een diversiteit aan doelgroepen, is het logisch dat dit unieke molenbijbel opnieuw werd uitgebracht met een opgefriste vormgeving.

Dit is dan ook een allereerst een onmisbaar boek voor de beginnende en doorgewinterde molenaar. Maar verder biedt het ieder ander die een idee wil krijgen welke soorten en typen molens er eigenlijk bestonden en bestaan, wat hun karakteristieken zijn, hoe ze werken en wat hun functies waren en zijn. En wat ze – tot op de dag van vandaag – voor ons en ons land betekenen. Mede door de prachtige sprekende illustraties is dit hardcoverboek ook nog eens een genot voor het oog.

 — 

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow