"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Mozaïek van Geluk

Zaterdag, 1 april, 2023

Geschreven door: Liesbeth Jochemsen
Artikel door: Johan Klein Haneveld

Divers mozaïek van verhalen

[Recensie] Disclaimer: ik heb Liesbeth op basis van haar verhalen voor de SF/Fantasy-wedstrijden van Godijn Publishing gevraagd om bij te dragen aan De bar met de duizend deuren, en aan de tweede klimaatbundel Welkom in de broeikaswereld.

Liesbeth Jochemsen heeft zich ontwikkeld als een schrijver van verrassende korte verhalen. Niet alleen verrassend in inhoud – waarbij ze regelmatig de grens durft overgaan (haar twee verhalen voor De bar met de duizend deuren behoren tot de schokkendste van de bundel – maar ook qua vorm. Ze wil duidelijk experimenteren met alle manieren waarop een verhaal verteld kan worden. Puur in dialoog, in dichtvorm, in de tweede persoon, als krantenartikel … Ik vind het altijd mooi als een schrijver de grenzen van de vorm wil opzoeken en uitrekken.

Transformaties, verraad, verdwaalde kinderen, kikkers …
Maar dit soort experimenten slaagt niet altijd en -mogelijk doordat ik zo van mijn sokken was geblazen door haar verhalen in ‘De bar …’ – mijn verwachtingen voor deze bundel waren wat te hoog gespannen. Ik had me ook moeten realiseren dat de vorm van deze verhalen ook gebaseerd zou zijn op het klassieke sprookje – zonder veel uitwerking van omgeving en karakter en motivatie. Bovendien vond ik de verhalen die in de vorm van gedichten waren verteld niet bijzonder. Het rijm kwam op mij wat kinderlijk over en niet verrassend. Ik vraag me ook af in hoeverre dit boek echt voor volwassenen is – ik denk dat kinderen die houden van de klassieke sprookjes (niet de Disney-versies) dit boekje kunnen waarderen. Ja, er vloeit bloed en mensen raken ledematen kwijt. En ja, raadgevers willen met prinsessen trouwen en vaders zijn bereid hun dochters op te offeren. Maar dat – en nog veel ergere zaken – gebeurt ook in de oorspronkelijke sprookjes (het lot van de heks in Hans en Grietje is best gruwelijk). De auteur noemt dit boek ‘fairy tale horror’, maar de ‘horror’ is van hetzelfde karakter en niet gruwelijker beschreven dan in de originelen. Verder bevat dit boek alles wat bij sprookjes hoort: transformaties, verraad, verdwaalde kinderen, kikkers … De schrijfstijl van dit boekje past ook volgens mij goed bij een jongere doelgroep.

Verwarring
De opzet van de auteur was een mozaïekroman te schrijven, waarbij de verschillende verhalen met elkaar verwezen zijn tot één geheel. Dit was, blijkens het nawoord, origineel niet de bedoeling en ik vraag me af of daar niet de verwarring rond het personage Roos uit voortkomt. Het was mij namelijk niet duidelijk wanneer zij haar been kwijtraakte – want al tijdens haar relatie met Faeline miste ze een been en ze had de prinses verlaten op zoek naar een toverdrank om haar been te laten aangroeien. Verder worden bepaalde elementen voor mij iets te vaak herhaald (misschien omdat verhalen ook elders gepubliceerd waren). Ook had het slot van met name ‘Ergens naar fluiten’ wat duidelijker gemogen – het werd me pas later duidelijk wie waarin was veranderd.
De beste verhalen vond ik ‘Eet geen roggekoeken’ – die was goed opgebouwd en had een huiveringwekkend slot. Ook ‘Een gebroken spiegel brengt (on)geluk’ – geschreven in de tweede persoon – vond ik heel geslaagd.

Boekenkrant

Wat ik ook heel leuk vond waren de verwijzingen naar de eerdere sprookjesboeken van de auteur en naar andere publicaties uit de Godijnstal (er waren verwijzingen naar onder andere verhalen van Nienke Pool, Ronald van Assen en Fiona Hack – en naar ‘De bar met de duizend deuren’) – en leuk was de plek die de auteur in het pamflet bood aan advertenties voor andere boeken. De creativiteit van Liesbeth kwam daaruit naar voren.

Zelf zou ik haar echter toewensen om uit de wereld van de sprookjes (en de schrijfwijze van de sprookjes) te stappen. De andere verhalen die ik van haar gelezen heb, onder andere in ‘Nachtwakers’, suggereren dat ze zonder de beperking van de ‘sprookjesstijl’ veel te bieden heeft en ik kijk ernaar uit nog meer van haar te lezen.

Eerder verschenen op johankleinhaneveld.blogspot.com