"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Nacht in Tsjernobyl, Geschiedenis van de grootste nucleaire ramp ooit

Maandag, 23 maart, 2020

Geschreven door: Adam Higginbotham
Artikel door: Jan Spoelstra

Hoe communiceer je over crisis?

[Recensie] Onzichtbare deeltjes, lastig te begrijpen, gevaar voor de volksgezondheid, onzekerheid over symptomen, onheilspellend; het zijn overeenkomsten tussen de radioactieve wolk die over Europa trok ten tijde van de ramp met de kerncentrale in Tsjernobyl (26 april, 1986) en het coronavirus dat 50 tot 60% van ons gaat treffen.

Journalist Adam Higginbotham ging de afgelopen decennia vaak op reportage nabij de kerncentrale en heeft direct betrokkenen bij de kernramp geïnterviewd. Dat resulteerde in 2019 in het onderzoeks-journalistieke werk Nacht in Tsjernobyl. Non-fictie, maar het leest als een spannend verhaal met aandacht voor de mensen en hun drijfveren, sfeer en gedetailleerde beschrijvingen van de omgeving.

Opvallend in deze tijd waarin het nieuws gedomineerd wordt door het coronavirus, is de manier waarop het Sovjet regime omging met communicatie; hoe China dat nu doet met het coronavirus en de verschillen met hoe de Westerse wereld dat doet.

Er zat een fout in het ontwerp van deze door grafiet gemodereerde reactor. Maar terechte kritische noten van jonge ingenieurs bij de betrokken organisaties werden niet doorgegeven naar boven en informatie was dikwijls gekleurd door de partijpolitiek. Vindt mijn superieur het leuk om dit te horen? Nee? Dan vertel ik het niet. Niemand weet hoe de corona uitbraak in China verloopt, precies om dezelfde reden. Er zitten politieke filters op informatiestromen die naar boven en onder in overheidsorganisaties gaan.

Dans Magazine

Toen de ramp in Tsjernobyl zich eenmaal voltrok, werd door overheidsfunctionarissen ronduit genegeerd dat er een ongeluk had plaatsgevonden en dat er mensen aan het sterven waren door stralingsziekte. De stad Pripjat werd pas laat geëvacueerd. Omliggende landen moesten zelf door metingen erachter komen dat zich een zwaar kernongeluk had voorgedaan.

De dag voordat ik deze recensie schrijf gaf Mark Rutte zijn heldere toespraak over de strategie waarlangs Nederland de coronacrisis het hoofd biedt. Met aandacht voor feiten en wetenschappelijke inzichten. Een toespraak van een VVD-man, maar niet gekleurd door politiek. Wat een verschil. We leven in een prettig land.

Boeiend om te lezen is het hoofdstuk over de nacht waarin de kernramp zich voltrok. Aangrijpend zijn de beschrijvingen van stralingsziekte op basis van interviews met medisch specialisten. Hoe trok de radioactieve wolk over Europa? Hoe werd de reactor uiteindelijk geliquideerd?

Het hele boek lijkt tot het laatste hoofdstuk één grote aanklacht tegen kernenergie, maar dat relativeert de auteur terecht in het laatste hoofdstuk. Hij wijst op wat de uitstoot van kolen en andere fossiele brandstofcentrales met onze gezondheid doen en hoe deze ook mensenlevens kosten. Terecht haalt hij getallen aan waaruit blijkt dat kernenergie weinig doden per opgewekte terawattuur oplevert. Ook wijst Higginbotham terecht op het feit dat we in de huidige klimaatdiscussie niet om kernenergie heen kunnen als CO2-arme manier van energieopwekking.

Deze periode aan huis gekluisterd met minder activiteiten? Deze 480 pagina’s zijn een aanrader. 

Eerder verschenen in TW.nl