"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Nederland onder het systeemplafond

Dinsdag, 30 juni, 2020

Geschreven door: Marcel van Roosmalen, Jan Dirk van der Burg
Artikel door: Nico Hylkema

Nederland is af onder het systeemplafond

[Recensie] Nederland is af. Het is klaar, we hoeven er niets meer aan te doen en we vervelen ons. Dat is een onwillekeurige gedachte, die bij je opkomt tijdens het lezen van Nederland onder het systeemplafond. Een verzameling observaties van bijeenkomsten, die als enige overeenstemming heeft dat ze alle onder het systeemplafond plaats hebben.

Journalist Marcel van Roosmalen en fotograaf Jan Dirk van der Burg trokken er lange tijd op uit om voor NRC.Next en De Correspondent hun observaties om te zetten in columns met beeld. Nu zijn die columns en foto’s gebundeld in een boek van bijna vierhonderd pagina’s.

Van Roosmalen kennen we als columnist in de NRC en van gesproken columns voor de radio. Zijn droogkomische schrijfstijl is uitermate geschikt om alledaagse lulligheden te beschrijven en een herkennende glimlach te weeg te brengen. Maar vaak dreigt toch een zekere gemakzucht.

Want het is verleidelijk al die vergaderingetjes in onooglijke zaaltjes over veelal onbenullige onderwerpen belachelijk te maken. Wie wel eens de vergaderingen van plaatselijk belang, de visclub, duurzaamheid en zo meer heeft bijgewoond, kent die verleiding. Wat beweegt mensen hun uren te besteden aan vaak onzinnige vergaderingen?

Boekenkrant

Ontsnapping aan ongelukkige huwelijken, verveling, het idee ertoe te doen? Het wordt nooit helemaal duidelijk, ook niet bij Van Roosmalen. Hoewel hij meestal wel ontsnapt aan al te gemakkelijke oordelen en vaker simpelweg enigszins verwonderd de bijeenkomsten beschrijft, heeft hij het ook wel gemakkelijk.

Zoals blijkt bij ontmoetingen met lokale en vakjournalisten, die erop uit worden gestuurd om verslag te doen van al dit vergaderen. Dat zijn ongemakkelijke ontmoetingen, waaruit soms de tragiek van lokale journalistiek naar voren komt en soms de ergernis van de vakjournalisten aan de gemakzucht van journalisten met hun simpele voorstelling van zaken.

Maar dit alles terzijde, Nederland onder het systeemplafond is ook een feest om te lezen, een feest van herkenning. Vaak blijkt dat Van Roosmalen en Van der Burg door hun slachtoffers zelf zijn uitgenodigd. Kennelijk in de hoop dat eindelijk hun zaak voor het voetlicht wordt gebracht door echte journalisten. Even vaak pakt dit faliekant verkeerd uit.

Natuurlijk zijn er de mislukte lezingen. Falende apparatuur om het allemaal boeiender te maken. Wat een treurnis voor de betrokkenen, maar toch ook een vermaak voor de buitenstaander. Het oeverloos geëmmer omdat nu eenmaal iedereen aan het woord moet komen en het ongemak van de erop uit gestuurde deskundigen en politici om hun boodschap in de haarvaten van de samenleving te laten doordringen.

En natuurlijk ontbreekt een bezoek aan de grootste importeur van de vermaledijde systeemplafonds niet. Kijk omhoog mensen en besef dat we bijna allemaal onder zo´n plafond onze dagen slijten.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub Van Alles