"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

'Neu Turkestan' aan het front

Woensdag, 9 oktober, 2019

Geschreven door: Perry Pierik
Artikel door: Marjon Nooij

Waarom de SS Korans kocht

[Recensie] De afgelopen jaren was er veel te doen rond de mei-herdenkingen. Daarbij was ook aandacht voor de islamitische inbreng van onze bevrijding. Dit werd mede benadrukt om de exclusiviteit van de waarde van de meidagen voor alle groepen te benadrukken. Een mooi initiatief. Maar als we het dan toch over exclusiviteit hebben, dan past daar ook de collaboratiekant bij, en die was er ook. In ‘Neu Turkestan’ staat historicus Perry Pierik stil bij de islamitische kant van de collaboratie. De bundel heet ‘Neu Turkestan‘, omdat dat de beoogde naam was voor een grote eenheid van de Waffen-SS, de militaire tak van de SS, die men wilde oprichten.

Het was niet gemakkelijk de nazi-ideologie op één lijn te krijgen met het islamitische gedachtegoed. Voor de nazi’s en hun rassenwaan waren de islamitisch volkeren uit de Sovjet-Unie – vooral uit de Kaukasus – en de Bosniërs op de Balkan, exotische volkeren. Maar het leger had minder last van deze vooroordelen en zij ronselden massaal vrijwilligers. Deze Hilfswilligen (Hiwi’s) dienden praktisch in iedere Duitse divisie. De SS driegde de boot te missen en daarom werd verlaat alsnog met ronselen begonnen. Vooral de Turkmeense bevolkingsgroepen in de voormalige Sovjet-Unie waren bereid te collaboreren, maar er waren ook Azerbeidzjanen, Krim-Tataren en Kalmucken.

De nieuwe bondgenoten kregen meer religieuze vrijheid van de nazi’s dan van de communisten en dit bepaalde in verregaande mate het pact dat er gesloten werd. De grootmoefti uit Jeruzalem – El Hoesseini – werd er bijgehaald om de soldaten op te porren. De grootmoefti onderschreef het antisemitisme van de SS en bezocht Mussolini, Hitler en zelfs het kamp Auschwitz. In Polen en later in Wit-Rusland werden de vrijwilligers opgeleid voor het front. Ondanks de Duitse inspanningen om het de nieuwe SS’ers naar de zin te maken, verliep het geheel nogal stroef. Er was veel onbegrip over en weer. De Kaukasische vrijwilligers vergrepen zich in het Poolse Trawniki aan de Poolse vrouwen, waarvan er sommigen zich zelfs met beetwonden bij de Duitse autoriteiten meldden. De spanningen tussen Polen en Kaukasiërs liepen hoog op en Himmler – het hoofd van de SS – liet de eenheid overplaatsen naar de brigade Dirlewanger in de Oekraïne. Deze eenheid, onder bevel van Dr. Oskar Dirlewanger kende een beruchte reputatie. Veel disciplinair gestraften dienden in deze eenheid en de commandant was even dapper als rücksichtslos. De islamitische soldaten werden ingezet tegen de partizanen en later bij de Warschau-opstand, waar de eenheid ‘Dirlewanger’ zich ernstig misdroeg.

Het is interessant te lezen hoe de SS de zieltjes probeerde te winnen en te behouden. Zo staat er in het boek een afdruk van een brief van het SS-Hauptamt waarin duidelijk wordt dat de SS 50 exemplaren van de koran bestelde. Sommige SS-officieren gingen zelfs zover zich tot de islam te bekeren, om zo toenadering te krijgen tot de troepen. Maar hoezeer men zich ook inspande, de samenwerking bleef lastig. Bij de Bosnische vrijwilligers in de divisie ‘Handschar’ (kromzwaard) kwam het zelfs tot een opstand tijdens de opleiding in Frankrijk. De SS-commandant van de eenheid, Gustav Sauberzweig – bijgenaamd ‘De snelle’ – greep echter direct in en verschillende Bosniërs eindigden voor het vuurpeloton.

De samenwerking SS en islamieten bleef grotendeels in de kinderschoenen steken. De divisie ‘Neu Turkestan’, die later in Slowakije en Italië werd ingezet, kwam nimmer goed van de grond. Het bleef vooral draaien om wederzijdse anti-Joodse sentimenten. De SS verspreidde een folder waarin stond dat Mohammed vergiftigd was door de joden. Dat vond gretig aftrek. Maar… sneuvelen voor nazi-Duitsland was een ingewikkelder zaak. In vele opzichten had het leger het beter aangepakt, en vooral pragmatischer.

Historicus Pierik heeft met dit boek een onbekend onderwerp aangesneden, en inzicht gegeven in hoe twee ideologieën worstelden om tot een coalitie te komen. Een origineel onderwerp, net als zijn voorlaatste boek, de vuistdikke biografie over generaal Erich Ludendorff, waarin deze voorman uit de Eerste Wereldoorlog ook geëtaleerd wordt als wegbereider van Lenin en Hitler.

Een aanrader, ‘Neu Turkestan’, over een groot maar relatief onbekend onderwerp van de Tweede Wereldoorlog.


Eerder verschenen op Met De Neus In De Boeken

Boeken van deze Auteur:

Erich Ludendorff

'Neu Turkestan' aan het front

Thule en het Derde Rijk, de Genesis van het nationaalsocialisme