Een onvergetelijke nieuwe stem binnen de Amerikaanse poëzie
[Recensie] ‘Opeens’ was ze daar, Amanda Gorman, een jonge zwarte vrouw die indruk op de wereld maakte met haar gepassioneerde voordracht van haar gedicht The Hill We Climb tijdens de inauguratie van Joe Biden als President van de Verenigde Staten. Maar in de wereld van het gesproken woord/poëzie timmerde ze al langer aan de weg. Zo werd ze in 2017 gekozen to National Youth Poet Laureate. Een jaarlijkse titel gegeven aan iemand die uitzonderlijke vaardigheden toont in de kunst en met name de poëzie en/of het gesproken woord, een sterke leider is, begaan is met sociale rechtvaardigheid en actief is in het respectvol aangaan van de dialoog over maatschappelijke en sociale onderwerpen.
Haar boek Call us what we carry, dat in een prachtige tweetalige editie in Nederland is gepubliceerd onder de titel Noem ons wat we dragen en zeer mooi is vertaald door Zaïre Krieger, die net als Gorman een jonge zwarte vrouw en spoken word artist is die zich inzet voor een betere, inclusievere wereld, is daar een duidelijk voorbeeld van.
Zwaar jaar
Noem ons wat dragen is een relaas over een zwaar jaar in de mensheid. De Covid-pandemie, de democratie die onder druk staat, de klimaatvraagstukken, het racisme, de polarisatie, de isolatie, de eenzaamheid, de littekens ontstaan in het verleden die hun sporen achterlaten in het heden en de toekomst. Maar ook de hoop, de behoefte aan verbinding, liefde, menselijk contact, dat we als mensheid buigen, maar niet breken in zware tijden. Dat we net als een schip de golven trotseren. Net als bomen altijd op zoek gaan naar het licht, zodat we net als de bomen kunnen overleven, groeien, tot wasdom komen. Deze thema’s en metaforen zijn als een rode draad verweven in Noem ons wat we dragen. Op een creatieve manier geeft ze haar gedachten in woorden vorm en soms ook letterlijk in vorm. Zo is het gedicht Essex I in de vorm van een potvis. De Essex I was een Amerikaanse walvisvaarder die in 1820 werd aangevallen door een potvis. Het gedicht Amerika is in de vorm van de Amerikaanse vlag. De vorm van de gedichten dragen bij aan de intensiteit. Noem ons wat we dragen is opgedeeld in zeven onderdelen en elk onderdeel begint met de titel van het onderdeel op een zwarte pagina met een quote van een bekend persoon onder de titel. Bij het eerste onderdeel Requiem gebruikt ze het citaat “Now let us issue from the darkness of solitude” uit The Waves van Virginia Woolf.
Een opmerkelijk poëziedebuut
Haar taalgebruik is golvend, vloeiend, in beweging. Soms kort en krachtig en op andere momenten lang en bloemrijk. Het leeft. Taal en woorden, hoe belangrijk deze zijn in het maatschappelijk leven, een kunstvorm die de mens kan helpen om inzicht te krijgen in de mensheid zelf, die spiegelt, een vorm van maatschappelijke bewustwording is, die troost kan bieden en kracht kan geven, is een belangrijk thema in Noem ons wat we dragen.
Hoe geschiedenis niet alleen het verleden is, maar ook het heden. Parallellen tussen de Spaanse Griep en Covid-19. De manier waarop de geschiedenis zich blijft herhalen en de acties zowel verleden als heden kunnen zijn. Noem ons wat we dragen is een samenhangend geheel. Het is meer dan een verzameling gedichten. Het is een verhaal. Een verhaal geschreven over pijn, hoop, kracht, inzicht, dat elke dag een nieuw leermoment is. Dat je aanzet tot nadenken en zelfreflectie. Niet ieder gedicht komt direct binnen. Bij een aantal, waaronder The soldiers (or Plummer), was het niet direct duidelijk wat Amanda Gormans woorden waren en wat door Roy Underwood Plummer (1896-1966, Amerikaanse soldaat WO I) was geschreven. Tot mijn persoonlijke favorieten horen o.a.: Pre-Memory, America, Valee of the Shadow of Death, Monomyth en The Hill We Climb.
Tweetalig
Aangezien het een tweetalige editie betreft, is het ook van belang hoe de vertaling is. Deze is uitstekend. Zaïre Krieger weet dezelfde vloeiende schrijfstijl te hanteren en de vertaling voelt nergens geforceerd. Sowieso is het door de tweetalige uitgave een genot om te lezen. Links het origineel, rechts de vertaling. Hierdoor is het goed te vergelijken.
Een fractie van de gedichten is in eerste instantie wat lastiger te plaatsen zijn m.b.t. de inbreng van de auteur. Wat een prachtig geheel. Een uitgave om zeker nog vaak ter hand nemen. Om door te bladeren, om delen te herlezen. Een absolute aanrader.
—
Eerder verschenen op Boeken-cast
