Ellende zonder zelfmedelijden
Er is hem nogal wat overkomen in het leven. Maar wat kan hij er prachtig en gedoseerd over vertellen, zonder zelfmedelijden, en zonder dat het larmoyant wordt. Want er is genoeg om wanhopig van te worden en te vervallen in gejammer over hoe onrechtvaardig het allemaal is. Hij is dan ook niet te benijden: Anton, onderwijsinspecteur, van de ene op de andere dag levend met de wetenschap dat hij ongeneeslijk ziek is, zoals zo velen. Maar hij had eerder zijn portie al gehad, toen zijn dochter van 21 een eind aan haar leven maakte. Een depressieve vrouwelijke collega op zijn werk doet hem sterk aan zijn dochter denken, de genegenheid is wederzijds, en tussen de twee is een band ontstaan die meer dan alleen collegiaal is.
Verwarrend is dat het leven van Anton een geromantiseerde weergave is van het leven van Kees Santbergen na zijn diagnose, autofictie dus, vol personages die in werkelijkheid niet bestaan. Je denkt als lezer vanaf het begin dat het om een autobiografisch relaas gaat (het is in de ik-vorm geschreven), maar je denkt ook meteen: hier gebeurt meer dan alleen het vertellen over een ziekteproces. Gebeurtenissen en gevoelens worden op een manier beschreven die je niet vaak in het genre boeken over kanker tegenkomt. Anton doet allerlei observaties en associeert er daarbij vrijelijk op los, afdwalend van de kern, maar juist die kern daarmee diepte gevend. In de wachtkamer van de huisarts gaat het naast zijn zorgen over de mogelijke ziekte ook over de aldaar hangende zoemer die niet meer gebruikt wordt (“als een luidspreker aan een minaret”) en het verval van de nooit goed onderhouden ruimte. Het speelgoed dat er voor de kinderen ligt, doet hem in gedachten teruggaan naar zijn eigen hijskraantje van vroeger en de daarmee in verband gebrachte zorgeloosheid van zijn jeugd.
Maar het is tegelijk ook een verhaal over het beleven van een verwoestende ziekte, de behandeling en de ongewone strijd die Anton er tegen voert. Naast dokters in het reguliere circuit bezoekt hij alternatieve kringen. Chinese meditatie en een massa-intentieheling worden niet geschuwd, en een groot deel van het boek gaat dan ook over hoe de geest het lichaam kan beïnvloeden bij de strijd tegen kanker. Een mooi boek, een roman die dat aanvankelijk niet leek te zijn, geslaagd juist door de wonderlijke frictie tussen verzinsel en werkelijkheid.
—
Eerder verschenen in Hematon Magazine
