"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zusters

Vrijdag, 30 december, 2022

Geschreven door: Oksana Zaboezjko
Artikel door: Nico Voskamp

Tragikomische verhalen

[Recensie] Of het komt door de in beschaafde landen medelijden opwekkende oorlog in Oekraïne, of gewoon omdat ze retegoed een verhaal vertelt blijft in het midden, maar Oksana Zaboezjko is hot. Zo hot dat dit boek wereldwijd vertaald is. En terecht, mogen we zeggen.

Hoogstandje
In het onderhavige boek begon ik na het fantasmagorisch bizarre Mijn langste boektournee gelezen te hebben. Ik had dus al een mespuntje van Zaboezjko’s schrijfvaardigheid meegekregen, maar Zusters is toch weer een losstaand hoogstandje. Het bevat vijf verhalen waarvan Meisjes met 48 van de beschikbare 189 bladzijden het leeuwendeel in beslag neemt. Het begint wild associërend en eindigt hetzelfde, namelijk alle kanten op meanderend:

“Darka zag haar in de met junizweet doorwasemde trolleybus, stampvol mensen en hun geuren, die van vrouwen weeïg zoet, een lijkgeur bijna, en die van mannen zwaar, paardenstalachtig, maar verrassend verteerbaar en zelfs opwindend als je er lang tegenaan gedrukt stond, en in een fractie van een seconde waren plots alle geuren verdwenen en was er alleen nog het meisjesprofiel aan de zonnige kant van de trolleybus, fijntjes omlijnd met licht zodat je het perzikdons kon zien, en hoekig als een model van Braque: brutaal hoge jukbeenderen, delicaat wipneusje ….”

Indrukwekkend is de schijnbare soepelheid waarmee Zaboezjko haar zinnen op papier slingert; het geeft het verhaal zwier en sjeu. Dat gecombineerd met haar enorme woordenrijkdom maakt het lezen tot een soort marihuanatrip, die de lezer in een stroomversnelling stort. Op het eerste oog een plezierige stroomversnelling, maar al snel merk je dat tussen de regels door iets flakkert, als een opvlammend houtvuur. Woede. Ziedende woede over gluiperige machtsspelletjes en bullebakken die alles misbruiken om zichzelf te verrijken.

Hereditas Nexus

Borrelende woede
Daartegenover staat gelukkig haar rommelige, filosofische, cynische, soms zinnen van meer dan een bladzijde opleverde stijl. Daar borrelt die woede in, maar tegelijk minstens evenveel relativerende humor. Dat maakt het degusteren van haar werk tot een rijke belevenis.

Het beste verhaal met stip is “Hier had uw reclame kunnen staan”. Oksana beschrijft zichzelf als ze tijdens een boektournee in een winkeltje in Wenen een schat vindt en die ook weer op tragische wijze verliest:

“Het waren de mooiste handschoenen die ik ooit had gezien. Het leer zo dun als een rozenblaadje, kastanjekleurig, met een glans die van binnenuit leek te komen en ogenblikkelijk de keizerlijke paarden van de Hofreitschule met hun zijde achtige ruggen voor je geestesoog opriep, aan de pols subtiel versierd met en fijn kantwerkje – allemaal handgemaakt, goeie god! – ze omhulden mijn hand meteen als een tweede huid, stevig en liefdevol, waarna ik die geklede hand alleen maar vol eerbied zou willen strelen als een keizerlijk ros. Hem strelen en me verlustigen in de aanblik, terwijl ik mijn hand met de vingers gespreid tegen het licht hield, hem balde tot een vuist en weer strekte, ah! – en al die schoonheid nooit meer uittrekken. Kortom, afscheid nemen van die handschoenen kon ik niet.”

‘De waarheid’
Dit verhaal kan trouwens ook staan voor ‘de waarheid’, die in haar deel van de wereld op verschillende manieren uitgelegd kan worden. Maar zo diep hoef je niet te gaan om het leuk te vinden. Het heeft alles: humor, tragiek, (zelf)spot, tongue-in-cheek, subtiliteit maar minstens evenveel botheid, een Roald Dahl-achtige plot, overdrijving, kortom: lees dat verhaal. En meteen ook dit prachtboek.

Ook verschenen op Nico’s recensies en Tiktok