"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Omwenteling

Dinsdag, 18 augustus, 2020

Geschreven door: Jared Diamond
Artikel door: Henk Slechte

Hoe staten omgaan met crisis en verandering

[Recensie] Omwenteling analyseert de grootste crises uit de geschiedenis van zes landen, en de crisis die Jared Diamond op dit moment in zijn eigen Verenigde Staten constateert. Interessant is bijvoorbeeld zijn beschrijving van hoe Japan vanaf 1853 in crisis raakte door Amerikaanse militaire dwang en zich als gevolg daarvan juist ontwikkelde tot een technische voorloper in de wereld; later, tijdens de Tweede Wereldoorlog, zette Japan samen met Duitsland de wereld in brand maar kon desalniettemin na 1945 ongehinderd zijn rol als technische vernieuwer weer opnemen.

Duitsland veroorzaakte twee wereldoorlogen, maar kon toch een leidende staat in Europa worden: de Bondsrepubliek erkende na 1945 zijn verantwoordelijkheid, kreeg hulp bij het economisch herstel en herenigde zich in 1990 met de DDR. Diamond behandelt ook Indonesië: de dekolonisatie, de geleide democratie onder president Soekarno en de staatsgreep waarmee Soeharto daaraan in 1965 een eind maakte, en het herstel van de democratie zonder openlijke erkenning van de massamoord op Soekarno’s aanhangers.

Diamond koos landen die hij kent, wat zijn selectie willekeurig maakt. Wellicht gaat daarom een hoofdstuk over Australië, dat in de 18de eeuw ontstond als strafkolonie voor Engelse gevangenen en in de 19de eeuw onderdeel werd van het Britse Gemenebest. Het jonge Australië behandelde de oorspronkelijke bevolking slecht en hield immigratie lang tegen. De heroriëntering t.a.v. de Aboriginals en het toelaten van immigranten na de Tweede Wereldoorlog noemt Diamond het einde van White Australia, al zal lang niet elke Australiër hem dat nazeggen, gezien de actuele politieke koers van het land. En tenslotte de VS: de economische en politieke polarisatie zorgt hier volgens Diamond voor een voorlopig onoplosbare
crisis. Wellicht gloort er echter hoop: hij distilleert oplossingen voor de aanpak van moderne crises uit de historische gevallen. Die verschillen echter zo van elkaar dat dit te ambitieus lijkt. Toch is Omwenteling boeiend voor wie al die crises wil kennen en begrijpen.

Pf

Eerder verschenen in Geschiedenis Magazine