"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Onder de tunnel door

Maandag, 17 april, 2017

Geschreven door: Henk van der Maas
Artikel door: Robert Visscher

De bewogen geschiedenis van de Maastunnel

Uitstekende biografie van de ‘oude dame’

[Recensie] De mooiste tunnel van Nederland heeft een biografie gekregen. Over de Maastunnel schreef voormalig tunnelbeheerder Henk van der Maas een prachtig boek. Hij vertelt over de twijfels rond de veiligheid bij de aanleg, de vierhonderdduizend tegeltjes en de drie belhamels die er als eerste doorheen gingen.

Sinds de aanleg gingen er al ontelbaar veel auto’s, fietsers en voetgangers door de Maastunnel. Toch waren er bij de aanleg nog grote twijfels of het ooit zover zou komen. Wereldwijd waren de wegtunnels rond en behoorlijk diep onder de rivierbodem aangelegd. De Maastunnel was rechthoekig en werd afgezonken op de bodem en daar vastgemaakt. Nooit eerder was op deze manier een tunnel aangelegd. En dan werd ook nog eens beton gebruikt in plaats van staal. Als dat maar goed zou gaan!

In vakblad De Ingenieur verscheen in 1937 een alarmerend artikel van ingenieur C. Tellegen. Hij waarschuwde onheilspellend voor verzakkingen die tot lekkage leiden. Het bracht de Rotterdamse ingenieurs niet van hun stuk. Ze waren ervan overtuigd dat alles goed zou gaan, onder meer door een uitvinding van de Deense professor Bretting om de tunnelstukken goed op de bodem te bevestigen. Het was al met al een knap staaltje innovatieve ingenieurskunst, dat voor veel navolging zorgde. Na de aanleg was de Maastunnel al snel niet langer de enige in zijn soort. Overal ter wereld werd de Rotterdamse aanpak gekopieerd.

De Maastunnel is inmiddels niet meer weg te denken uit Rotterdam. Het is een van de iconen van de stad, net zoals de Erasmusbrug, de Laurenskerk, de Markthal en het Groothandelsgebouw. Maar in tegenstelling tot deze blikvangers zit de Maastunnel verborgen onder het water van de Nieuwe Maas en springt daardoor misschien iets minder in het oog.

Hereditas Nexus

Het is volkomen terecht dat er nu een biografie is verschenen van dit bouwwerk en auteur Henk van der Maas laat zien dat hij de aangewezen persoon is om het te schrijven. De voormalig tunnelbeheerder heeft niet alleen veel ervaring en kennis maar heeft ook een gouden pennetje. Het levert een prachtig boek op, dat rijk is geïllustreerd en waarin veel aandacht is voor zowel persoonlijke verhalen als de wetenschap achter de aanleg van tunnels.

Belhameltjes

De Maastunnel heeft een bewogen geschiedenis. De plannen ontstonden al ruim voor de Tweede Wereldoorlog. Vanwege het toenemende aantal auto’s en de groei van de haven was het nodig om de noord- en zuidkant van de stad beter te verbinden. Tijdens de oorlog ging de bouw door en in 1942 was de officiële openstelling, die de nazi’s samen met het NSB-gemeentebestuur zouden verrichten. Maar dat gebeurde niet. Het verhaal gaat dat op het moment suprême ‘drie belhameltjes’ met kapotte schoenen en gescheurde kleren snel als eerste door de tunnelbuis renden.

Het was koren op de molen van de Rotterdammers, die liever hadden dat drie straatschoffies de tunnel openden dan de bezetter die de stad had vernield. Opmerkelijk genoeg claimen meerdere jongens dat zij de eerste waren die door de Maastunnel renden, stelt Henk van der Maas vast. Het is een van de mooie verhalen die hij in zijn boek opnam. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog wilden de nazi’s de Maastunnel opblazen, toen de geallieerden naderden. Explosieven werden aangebracht en er waren meerdere sabotagepogingen nodig van het verzet om een explosie te voorkomen.

Ingenieurs met lef

Na de oorlog werd Rotterdam opnieuw opgebouwd en maakten de stad en de haven een flinke groei door. De Maastunnel bestaat uit vier buizen, waarvan twee voor auto’s zijn en nog een voor fietsers en een andere voor voetgangers. Al snel werd het ontzettend druk in en rond de tunnel. Er ontstonden fietsfiles voor de ingang en de orde moest bewaakt worden door politieagenten.

Van der Maas laat zien hoezeer de bewogen geschiedenis van de Maastunnel vervlochten is met het verhaal van Rotterdam in de twintigste eeuw. Hij beschrijft hoe ingenieurs met lef durfden te kiezen voor een nieuwe aanpak in de Zuid-Hollandse stad, hoe groot de invloed van de oorlog was en hoe Rotterdam samen met de Maastunnel daarna opkrabbelde. Op dit moment wordt het icoon van de stad gerenoveerd en toekomstbestendig gemaakt. Gelukkig maar, want Van der Maas laat op een uitstekende manier zien hoe belangrijk en fascinerend deze schitterende tunnel is.

Eerder verschenen op Kennislink