Paustovski wil alle aspecten van het leven meemaken
[Recensie] Na een pauze van twee maanden wilde ik graag door in het tweede deel van de autobiografie van Konstantin Paustovski. In Verre jaren las ik over zijn kindertijd, die hij op weergaloze manier beschrijft. Onrustige jeugd gaat over zijn jaren als jong volwassene. Na de middelbare school gaat hij studeren, maar hij vertelt niets over colleges of studieboeken. Paustovski moet in zijn eigen levensonderhoud voorzien en gaat daarom werken als conducteur en bestuurder van de tram van Moskou, wat hilarische verhalen oplevert. Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt hij aangesteld als verzorger van gewonde soldaten op de hospitaaltrein vanaf het front in Polen. Dat is fysiek maar vooral mentaal zwaar:
“Dat waren de nachten waarin ik een volwassen man werd. Het eens zo blinkende klatergoud van mijn voorstellingen over de werkelijkheid verschrompelde en schilferde iedere dag wat meer af. Het drong tot mij door dat het leven hard is en voortdurend moeite vergt, wil men het zuiver houden, vrij van vuiligheid en bedrog, en het in heel zijn pracht en eenvoud kunnen zien.”
Paustovski weet wat zijn doel in het leven is: schrijven. Daarvoor wil hij alle aspecten van het leven meemaken, dus hij wil veel reizen en veel mensen ontmoeten. Hij maakt dierbare vrienden en vriendinnen. Niet iedereen die hij ontmoet is zo aardig, maar Paustovski houdt altijd de moed erin.
“Vanaf dat moment begreep ik dat wij in iedereen om ons heen, hoe vreemd en oninteressant men ook lijkt, moeten blijven zoeken naar medemenselijkheid, al is het soms maar een sprankje.
Iedere mens heeft diep in zijn hart wel een gevoelige snaar die zelfs bij een lichte beroering door het mooie al zal resoneren.”
Verpleegster Ljolja speelt een belangrijke rol. Het duurt wel even voordat ze zelf ontdekken hoeveel ze om elkaar geven en ik vind het ontroerend om hierover te lezen. Als ze de zwarte pokken krijgt, denk ik: ‘Ze zal vast niet doodgaan, want ze moeten trouwen. Oh nee, dit is echt gebeurd, dus ze zou ook kunnen overlijden…’ In elk geval wordt ze prachtig beschreven door Paustovski, wat ook prima overkomt in de knappe vertaling van Wim Hartog.
Tussen de oorlogsverhalen door staan weer zeer mooie beschrijvingen van de natuur. Nadat hij een tijdje als vissershulp heeft gewerkt (waarbij hij geweldige zonsopgangen ziet), keert Paustovski terug naar Moskou. Daar gaat hij bij een krant werken. Het boek eindigt met de Russische revolutie: de tsaar wordt afgezet. De Russen hadden hier al jaren naar uitgekeken en kunnen bijna niet geloven dat het nu zover is, maar ze gaan meteen tot actie over, ook in het afgelegen dorp waar Paustovski als journalist is. Soms heb ik wel behoefte aan wat meer achtergrondinformatie, maar ook zonder dat kan ik dit boek prima volgen. Ik ga op zoek naar het derde deel, want ik wil graag weten hoe het verder is gegaan met deze talentvolle schrijver.
—
Eerder gepubliceerd op Lalagè leest
