De strijd van een Groninger tegen de gasregenten
[Recensie] Een gedetailleerd verslag over de gevolgen van onze ongebreidelde drang om het land waarop we wonen volledig leeg te graven en te pompen. Geïllustreerd met het persoonlijke verhaal van Groninger Henk Tienkamp die een jarenlange strijd voerde met de overheid om erkenning van het feit dat de teloorgang van zijn huis is ontstaan door de aardbevingen.
Ineke Noordhoff is econoom en landschapshistoricus en dat ze op deze terreinen uitstekend thuis is, is goed te merken in haar nieuwe boek Ontaard land. Zeer uitgebreid doet ze verslag van de geschiedenis van de bodem in Groningen. Over de tijd van het moeras en later woestijn, het effect van planten- en dierenresten, de zee die over het land spoelt en zout en slik achterlaat, over de ontwikkeling van veen en steenkool. Over de gassen die in de bodem ontstaan en hoe in 1959 het eerste gasveld bij Slochteren ontdekt wordt. Ze laat zien hoe men vroeger met de natuur leefde en zich aanpaste aan de omstandigheden. Hoe de mens later de natuur naar zijn hand probeerde te zetten ten gunste van economisch gewin.
Goed en helder beschreven en zeker interessant, maar ook wel erg veel allemaal. Temeer omdat sommige onderwerpen in de verschillende hoofdstukken regelmatig terugkomen, waardoor je denkt “dat had ik toch al gelezen?”.
Deze wetenschappelijke uiteenzetting heeft ze verweven met het persoonlijke verhaal van Henk Tienkamp, één van de vele slachtoffers van de aardgaswinning in Groningen.
Tienkamp en zijn vrouw kopen in 2003 een oude authentieke boerderij in Woltersum. Noordhoff schrijft vol compassie over het wel en wee van Tienkamp en zijn gezin. Over hoe gelukkig ze zijn die eerste jaren, daar op die idyllische plek in het weidse land van Groningen. Over het enthousiasme waarmee Tienkamp het huis verbouwt en hoe hij ervan droomt op die prachtige plek oud te worden.
Maar vooral ook over de jaren daarna als de eerste scheuren en barsten ontstaan in de muren en daarmee in hun leven. Net zo grondig als ze schrijft over de bodem van Groningen, doet ze verslag van het gevecht van Tienkamp met ambtenaren en instanties om de schade die aan zijn huis ontstaat vergoed te krijgen.
Dat het ene na het andere rapport niet in orde is, weer over gedaan moet worden, om tot slot opnieuw in een la te verdwijnen. Dat de ontelbare deskundigen elkaar tegenspreken, de normen voortdurend aangepast worden.
De strijd van Tienkamp is verschrikkelijk, je gelooft je ogen niet en daardoor leest het als een spannend jongensboek. Toch treedt Noordhoff ook hier regelmatig teveel in detail en komen sommige items meerdere keren terug, waardoor je als lezer bijna over hetzelfde uithoudingsvermogen moet beschikken als Tienkamp al die jaren moet hebben gehad.
“Als de aarde minder dan tien millimeter per seconde heeft getrild, kan die geen zetschade tot gevolg hebben, zo mogen we aannemen volgens dit rapport. Is de trilling groter geweest, dan staat de schuld (en schadevergoeding) nog niet vast, maar moet ‘verder onderzoek’ uitwijzen of de funderingsschade een gevolg is van de aardbeving.”
Noordhoff heeft een gedegen beeld geschetst van de gevolgen van bodemexploitatie, waaronder gaswinning, op het leven op aarde en specifiek in Groningen. Ook is het haar gelukt om de lezer te laten voelen wat het is om klem te komen zitten in de wirwar van bureaucratische regels. Haar schrijfstijl is toegankelijk, maar door teveel te willen vertellen en te zorgvuldig te willen zijn, bestaat de kans dat menig lezer vroegtijdig zal afhaken. En dat is jammer, aangezien de aangeboorde problematiek de aandacht van een groot publiek verdient.
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
