Werken voor hele gewone mensen met ongewone problemen
[Recensie] Fleur Ravensbergen is onderhandelaar, niet voor een vakbond of als lobbyist, beetje vergaderen en ’s avonds gewoon naar huis, lekker thuis eten. Nee, Ravensbergen is vredesonderhandelaar. Met haar Amsterdamse organisatie Dialogue Advisory Group (DAG) waar ze medeoprichter en onderdirecteur is, bemiddelt ze in gewapende conflicten over de hele wereld. De afgelopen vijftien jaar reisde ze de wereld af, van conflict naar conflict, van onderhandelingstafel naar onderhandelingstafel. Ze deed Noord-Ierland aan en Baskenland in Spanje, om respectievelijk te onderhanden over de ontwapening van een splintergroep van de IRA (2010), de Irish National Liberation Army (INLA), en de gewapende Baskische separatisten groep Euskadi ta Askatasuna (ETA) (2017). Ze is een vaste bezoeker van Irak, Congo, Yemen en van Sudan. Ravensbergen praat er met terroristen, met opstandelingen, met vrijheidsstrijders, met legerleiders, met stamhoofden, met corrupte overheidsdienaren, met mensen in nood, maar ook met mensen die behoorlijk wat bloed aan hun handen hebben. Gemakkelijk is het nooit, successen laten vaak lang op zich wachten.
In haar boek Ontwapend, mijn leven als vredesonderhandelaar bij gewapende conflicten van IRA tot IS, doet ze verslag van haar werk. Ze geeft een inkijk in de werkwijze van DAG en vertelt over zenuwslopende bezoeken, gesprekken en reizen. Over veel gesprekken en onderhandelingen kan ze maar weinig kwijt, de conflicten zijn immers nog steeds gaande. Verwacht dus geen geschiedenisboek waarin Ravensbergen een gedetailleerde opsomming van wapenfeiten van haar organisatie geeft; van toen en toen en daar en daar hebben we dit gedaan en dat bereikt. Ook wil ze overduidelijk geen mensen in verlegenheid brengen bij kwesties die al langer geleden plaatsvonden. Als iets haar werk kenmerkt is het vertrouwelijkheid en geheimhouding. Zelfcensuur is daarom volgens Ravensbergen nodig. En toch geeft Ontwapend een fascinerende blik op een van de spannendste beroepen die je kunt bedenken.
Ravensbergen studeerde onder andere Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkte in 2007 aan een scriptie over de vraag of het in sommige omstandigheden gerechtvaardigd is om te martelen. Tijdens het schrijven kwam ze in aanraking met Ram Manikkalingam, een Tamil, die in Sri Lanka had bemiddeld tussen de Tamil Tijgers en de overheid. Omdat de sfeer daar gespannen was en hij gevaar liep kwam hij naar Amsterdam. Hij werd een van de scriptiebegeleiders van Ravensbergen. Samen zouden ze een jaar later DAG oprichten, inmiddels een organisatie met 16 mensen en honderden contacten over de hele wereld. Nu – vijftien jaar later – werken ze allebei nog steeds bij de organisatie en proberen ze waar ze kunnen vrede te bereiken, of zoals Ravensbergen schrijft: “in ieder geval een afname van geweld” te realiseren.
Haar boek zit vol met anekdotes van ontmoetingen en gesprekken. Hiermee krijg je een goede indruk van haar werk. En zo nu en dan is het nog bijzonder grappig ook. Zo bezoekt ze op een keer met collega’s een van de grootste schurken van het Midden-Oosten, ene Al-Khamees ergens in Irak. De man lijkt Ravensbergen en haar team wel grappig te vinden en praat honderduit. Het gesprek loopt gunstig, misschien kan de DAG hem binnenkort verleiden om deel te nemen aan vredebesprekingen, zo denken Ravensbergen en haar collega’s. Opgewekt beginnen ze aan de terugweg. Even dreigt het mis te gaan als een militie bij een controlepost hun paspoorten wil innemen. Na een telefoontje met een vooraanstaande parlementariër loopt het met een sisser af. Eenmaal terug in het hotel, waar Ravensbergen al jaren komt, hebben stelt een collega een borrel voor. Na wat navragen brengt een hotelmedewerker via allerlei gangen en trappen hen naar een gigantische uitgestorven zaal waarin een goed uitgeruste bar staat en een podium met een discobal erboven. “Na al die jaren blijkt dat ons hotel een verborgen discohol vol alcohol herbergt. […] Ik ga voor een pina colada mocktail. Met glitterparaplu.”
Het moet een vreemd leven zijn, de ene week breng je dagelijks je kinderen naar school. De andere week rij je rond in het volkomen gemilitariseerde Irak en probeer je daar met streng bewapende lieden in gesprek te komen over vrede. “Moet je weer pistolen afpakken van mensen mama?” vroeg het vierjarig zoontje van Ravensbergen een keer, toen ze weer op reis moest. Ze vertelt dat de DAG medewerkers in principe zonder gewapende bewakers reizen, zonder kogelvrije vesten, zonder gepantserde auto’s. DAG wil laten zien dat het neutraal is. Maar hoe sterk moet je zijn als je dwars door oorlogsgebieden reist? Hoeveel stress moet je aankunnen om dit vol te houden? Hoe Ravensbergen aan die stalen zenuwen komt vertelt ze niet. Ze volgt wel periodiek trainingen om te leren omgaan met crisissituaties zoals ontvoeringen en verwondingen. Blijkbaar kun je moed trainen. Maar waarom je leven wagen, keer op keer? Aan het einde van het boek wordt Ravensbergen filosofisch. Ze stelt dat mensen overal op de wereld hetzelfde willen, een rustig leven dat ze met hun gezin kunnen leiden. Dat geldt zelfs voor de boosdoeners in de conflicten. Ravensbergen gunt iedereen zo’n leven, en zo zou je haar persoonlijke missie kunnen omschrijven. Ik zet me in “voor hele gewone mensen met ongewone problemen”, schrijft ze. Mooi, krachtig en moedig!
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
Op 14 september is Fleur Ravensbergen te gast bij Bazarow.LIVE in Bieb Neude. Roeland Dobbelaer praat dan met haar over haar werk en haar boek. Kijk hier voor meer informatie.
