Gelijke behandeling niet hetzelfde is als gelijke uitkomsten
[Recensie] We weten alles over de behoeftes, gewoontes en lichamen van mannen en onze wereld is vormgegeven op basis van deze kennis. Dat kan leiden tot onhandige obstakels in het dagelijks leven van vrouwelijke helft van de bevolking. Stemherkenning in apparaten werkt bijvoorbeeld beter als je wat lager praat (i.e., als je man bent). En de toiletruimtes in openbare gebouwen zijn vaak even groot voor mannen en vrouwen. Echter, de realiteit is dat vrouwen geen urinoir kunnen gebruiken, vaker kleine kinderen begeleiden naar het toilet, zwanger zijn en meer urinewegproblemen ervaren. Het gevolg is dat vrouwen vaker naar de wc moeten en daar langer over doen dan mannen. Is een gelijke vloeroppervlakte van mannen en vrouwentoiletten dan echt gelijkheid? Maar het gaat verder dan lange rijen voor het toilet. Een wereld ontworpen door mannen kan ook letterlijk levensgevaarlijk worden voor vrouwen. Vrouwen hebben 47% meer kans op ernstige verwondingen bij een auto-ongeluk bijvoorbeeld. Crash dummy’s waarmee de veiligheid van auto’s wordt getest zijn nu eenmaal poppen met de verhoudingen van een mannenlichaam. Een bekender maar eveneens tragisch voorbeeld is dat vrouwen vaker sterven aan een hartaanval omdat we de symptomen van mannen beter kennen dan de symptomen van vrouwen.
Jane Austen
In Onzichtbare vrouwen vuurt Caroline Criado Perez in een razend tempo dit soort kwesties op de lezer af. Criado Perez is journalist en activist die eerder bekendheid verwierf met haar strijd om meer vrouwen op de Engelse Pondbiljetten te krijgen. Met succes. Naast de koningin is nu ook Jane Austen te vinden op het Engelse geld. In dit boek zet ze haar strijd om de zichtbaarheid van vrouwen te vergroten voort. Het boek bestaat uit een opsomming van onderzoek en feiten – de laatste 50 pagina’s van dit boek worden in beslag genomen door bronvermeldingen – om aan te tonen hoe de vrouwelijk helft van de wereldbevolking vaak vergeten wordt. Het resultaat is een ‘gender datakloof’. Op basis van de gegevens die we wel hebben laat Criado Perez zien hoe deze ongelijkheid in kennis en onderzoek het welzijn van vrouwen over de hele wereld schaadt. Het is bewonderenswaardig om te zien hoe ze er in is geslaagd om een gigantische berg informatie te ordenen en toegankelijk te maken. De soepele afwisseling tussen harde feiten, een gezonde dosis humor en (persoonlijke) anekdotes maken het een fijn boek dat, ondanks een zeer hoge informatiedichtheid, makkelijk leest.
Hoewel het werk is opgedeeld in thematische hoofdstukken, wordt er soms razendsnel van onderwerp naar onderwerp gewisseld. Dat maakt het boek dynamisch en je voelt de enthousiaste energie van de schrijfster. Toch heeft het ook nadelen. Een enkele keer dreig je als lezer uit het oog te verliezen waar ook alweer de focus van een hoofdstuk zou moeten liggen. Binnen een paar pagina’s gaat het van openbare toiletten naar de inrichting van sportscholen en het kost enige moeite om te achterhalen dat beide onderwerpen gebruikt worden om een punt te maken over genderongelijkheid in de inrichting van de openbare ruimte.
Beleidmakers
Desalniettemin is het boek terecht een wereldwijd succes. Het boek is sinds het uitkwam in 2019 al vertaald in 19 verschillende talen en ook in Nederlandse feministische kringen wordt het omarmd. Begrijpelijk, want niet eerder las ik zo’n toegankelijk en gedegen betoog om te laten zien dat gelijke behandeling niet hetzelfde is als gelijke uitkomsten. Als we doen alsof vrouwen hetzelfde zijn als mannen, zullen vrouwen vaker overlijden bij auto-ongelukken en minder toegang hebben tot sanitaire voorzieningen.
Kortom, een boek vol eyeopeners voor beleidsmakers, ontwerpers, politici maar ook voor alle andere mannen en vrouwen. We leven immers allemaal in de dagelijkse realiteit die de schrijfster schetst. Mocht u in staat zijn om het Engels boek te lezen dan zou ik de slordige Nederlandse vertaling links laten liggen. Het dieptepunt van de vertaling vindt u al meteen in de ondertitel van het boek. In de inleiding schrijft de schrijfster expliciet dat dit boek niet bedoeld is om de vraag te beantwoorden waarom de gender datakloof bestaat. Is het kwade opzet? Onnozele onoplettendheid? Criado-Perez vindt het geen relevante kwestie voor dit boek. Desalniettemin hebben de vertalers gekozen om de ondertitel Exposing Data Bias in a World Designed for Men te vertalen als Waarom we leven in een wereld voor en door mannen ontworpen. Laat u daar verder niet door afschrikken. Kies indien mogelijk voor de Engelse vertaling en laat uw ogen openen door deze bevlogen schrijfster.
—
Voor het eerst verschenen op De Leesclub van Alles
