Alles over pseudowetenschap
[Recensie] Ruim twintig uitgebreide essays van meer dan dertig auteurs treffen we aan in de kloeke
bundel Pseudoscience: the conspiracy against science. Veel interessants zit ertussen, te veel om hier allemaal zelfs maar kort aan te stippen. Het eerste deel, The basics of pseudoscience, is tamelijk abstract en academisch. Het demarcatieprobleem komt natuurlijk aan de orde, en denkfouten als het verwarren van correlatie met een oorzakelijk verband. Wie dat wel uit andere literatuur kent, raad ik aan meteen naar het tweede deel te springen waar het gaat over de impact van pseudowetenschappen op de samenleving.
Ken Folta schrijft over genetisch gemodificeerde gewassen en de tegenstanders daarvan die zich vaak schuldig maken aan, op zijn minst, dubieuze wetenschap. Britt Marie Hermes vertelt als voormalig naturopaat over die haast sekte-achtige beweging waarmee zij gebroken heeft. Beiden kunnen ervan getuigen dat hun kritiek hun bepaald niet in dank afgenomen werd door de tegenpartij. In het volgende deel lezen we hoe pseudowetenschap regelmatig de serieuze wetenschappelijke
platforms weet binnen te dringen.
Leuk om te lezen vond ik het artikel van Chad Orzel, die tegenover elkaar zet hoe verschillend serieuze wetenschap en pseudowetenschap omgaan met het onderuitgaan van resultaten. Dit doet hij aan de hand van de neutrino’s die in 2012 sneller dan het licht leken te gaan maar het resultaat bleken van een meetfout, en de hydrino’s die nog steeds worden gepropageerd door fringe scientist Randell Mills.
David Gorski (‘Orac’) mag in het deel Pseudoscience in mainstream waarschuwen tegen het binnensluipen van alternatieve behandelingen in reguliere ziekenhuizen onder het mom van integratieve geneeskunde. Wie zijn weblog, Respectful Insolence, volgt, zal hier echter weinig nieuws aantreffen. Interessanter vond ik een volgend artikel over IQ-testen: hoe die ontstaan zijn en waarvoor ze gebruikt
en misbruikt worden.
Type I en II
In deze bundel vertelt de in skeptische kringen ook bepaald niet onbekende Chris French over zijn persoonlijke ontwikkeling. Hoe hij eerst geloofde in paranormale verschijnselen en toen vrij plotseling omsloeg in een type ‘I-skepticus’, waaronder French iemand verstaat die a priori negatief staat tegenover paranormale claims en eigenlijk denkt dat er een steekje los zit bij mensen die erin geloven.
Inmiddels is hij milder geworden. French ziet zich nu als een type ‘II-skepticus’, die er niet van uitgaat dat skeptici altijd rationeel zijn en ‘de tegenpartij’ irrationeel. Ook is hij inmiddels geneigd om de parapsychologie als serieuze wetenschap te zien. In mijn ogen slaat hij daarin iets door. Hij constateert weliswaar terecht dat de methoden van parapsychologen vaak niet onderdoen voor die van echte wetenschap, maar laat onbelicht dat het wat theorievorming in dat vakgebied niet bepaald opschiet.
Allengs begon het mij wel een beetje te storen dat er heel erg van buitenaf tegen pseudowetenschappers en hun aanhangers wordt aangekeken. Zelfs in de meer persoonlijke verhalen van Hermes en French komt niet zo goed naar voren wat die ‘andersdenkenden’ dan drijft en hoe zij zichzelf zien ten opzichte van de reguliere wetenschap. Maar in het essay van Seth Kalichman over de hiv/aids-ontkenners vind
je dat aspect gelukkig wel. Kalichman ging undercover in die wereld en beschrijft dat die ‘gekkies’ in persoonlijk contact bijvoorbeeld heel erg normaal en vriendelijk zijn.
—
Eerder verschenen in Skepter, tijdschrift van de Stichting Skepsis
