Klimaatuitvindingen gaan niet vanzelf
[Recensie] Lees dit boek zoals u een detective zou lezen, van het begin naar het eind. Wie bij een detective meteen naar het slot doorbladert, zal de spanning van de ontknoping missen. Ook bij dit boek zou het jammer zijn om het proces van het uitvinden niet te begrijpen. Laat dit inzicht niet verloren gaan! Deze boodschap, op een losse leeswijzer gepubliceerd, geeft de auteur als leidraad aan de lezer mee. Bernard Hulsman, voormalig computerprogrammeur en tegenwoordig vooral als uitvinder werkzaam, benadrukt aan het begin van zijn boek dat een goede analyse vooraf van essentieel belang is om het nut van bepaalde uitvindingen te zien. Dit in het kader van de daarachter liggende problematiek. En die problematiek is, de ondertitel verraadt het al, het klimaat.
De centrale stelling van dit in eigen beheer uitgegeven publicatie is, dat de huidige maatregelen rond de mondiale opwarming te weinig effect hebben. En dat niet alleen, zelfs als er een veelvoud van dezelfde maatregelen komen, zet dat nog onvoldoende zoden aan de dijk. Er is, kortom, een radicale innovatie nodig. En dat betekent: een scala aan nieuwe uitvindingen!
Maatwerk
Dit is niet bepaald een voor de hand liggende weg, want, in tegenstelling tot veel wetenschappelijk onderbouwde beleidsvoornemens en politieke strategieën, zijn uitvindingen moeilijk vooraf te programmeren. Het is maatwerk, hoe een uitvinder tot een uitvinding komt is volstrekt persoonlijk en moeilijk te sturen.
Toch is er een universeel uitgangspunt, benadrukt Hulsman, en dat is dat er eerst helderheid moet bestaan over het functioneren van het huidige systeem. Er volgt een zeer uitvoerige uitleg over allerlei onderwerpen, die enigszins met innovaties te maken hebben. Wat moeten we bijvoorbeeld precies onder een uitvinding verstaan, wat zijn de uitdagingen op het gebied van het klimaat en de energietransitie en wat zou vervolgens een radicale innovatie kunnen inhouden. Het is een uitgebreid verhaal, en als lezer ben je onwillekeurig toch geneigd om, net als in een detective, snel pagina’s over te slaan, en op zoek te gaan naar de essentie van het boek. Wat het lezen van deze inleidende hoofdstukken ook niet aantrekkelijk maakt is dat er heel veel herhalingen in staan. Zo krijgen we tussen pagina 30 en 42 zes (!) keer uitgelegd dat het begrip incrementele innovatie pad-afhankelijk is. Vervolgens komen er herhaaldelijk een aantal keren dezelfde dooddoeners in de tekst naar voren. Bovendien zijn er heel veel begrippen uitgelegd, die bij de gemiddelde lezer toch wel bekend zullen zijn. Weet niemand wat feiten zijn? Wat de relatie is tussen feiten en metingen? Wat out-of-the-box denken inhoudt? Wat het taxeren van woorden omvat?
Komen we eindelijk aan bij de kern van het boek, namelijk het verrichten van uitvindingen, dan zijn we al ver voorbij de helft van het boek. Ook hier dwaalt de auteur alle kanten uit, met onder meer beschouwingen over de noodzaak tot vermindering van het energieverbruik en van bijvoorbeeld materialen. Wanneer er een abstract geformuleerde uitvinding van Hulsman met betrekking tot de zware binnenvaart aan de orde komt krijgen we de ontluisterende mededeling dat vanwege het gebrek aan een octrooi de informatie over de uitvinding nog geheim is. Wat is dan het nut om deze vinding te noemen, vraag je je af. Vervolgens lijkt de rode draad weer zoek, met beschouwingen over popmuziek, voetbal en schilderen. Aandoenlijk is de opmerking van de auteur dat hij graag dit boek veel compacter had willen schrijven. Met minder woorden! Dat had inderdaad het leesplezier sterk bevorderd! De essentie van uitvinden is gewoon maar wat aanrommelen, is een van zijn andere uitspraken. Het lijkt alsof de auteur dit aanrommelen ook als uitgangspunt heeft genomen tijdens zijn schrijfproces. Het is misschien een goed idee om een professionele eindredacteur in te huren, zodat er een tweede druk kan verschijnen die goed leesbaar is en die een heldere boodschap verkondigt.
—
Voor het eerst verschenen op Bazarow
