"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Raphael

Dicht bij oude kunst

[Recensie] Het lijvige boek Raphael brengt zijn omvangrijke oeuvre verrassend dichtbij. Het boek is helder opgedeeld in een aantal hoofdstukken waarin zijn werken geografisch en thematisch worden gepresenteerd:

1. Urbino en Umbrië; 2. Florence, Urbino en Umbrië; 3. Stanze voor paus Julius II; 4. Historische en bijbelse cycli in Stanze en Sixtijnse kapel; 5. Romeinse altaren; 6. Seculiere en heilige voorstellingen: Romeinse portretten en devotie schilderijen; 7. Antieke wereld; 8. Grootschalige decoratie in kapellen, loggia’s, Scala dit Constantino en 9. Architect.

Ieder hoofdstuk heeft een uitvoerige kunsthistorische inleiding op de werken. Het boek besluit met catalogi waarin alle schilderijen, fresco’s, tapijten en voorbereidende kartons daarvan, architectuur worden beschreven, voorzien van een kleine afbeelding. Door nieuwe fotografie worden details in vele werken prachtig uitgelicht terwijl de totale afbeeldingen toch al royaal zijn gezien het formaat van het boek. Eerder verschenen vergelijkbare boeken over Leonardo da Vinci en Michelangelo.

Levensloop
Al eeuwenlang wordt Raphael beschouwd als de grootste schilder uit de Hoge Renaissance, met een veelzijdiger oevre dan Michelangelo en vruchtbaarder dan hun oudere tijdgenoot Leonardo da Vinci. Hoewel Raphael reeds in 1520 op 37-jarige leeftijd stierf, waren zijn werken bepalend voor het classicisme, de academische traditie van de Europese schilderkunst tot het midden van de 19e eeuw.

Pf

Raphael (Raffaello Santi) werd in 1483 geboren in Urbino in Italië, waar zijn geboortehuis nog aanwezig is. Zijn vader, Giovanni Santi, was hofschilder. Raphael begon daar vrijwel zeker zijn opleiding en moet van jongs af aan werken van Mantegna , Uccello en Piero della Francesca hebben gekend. ok Zijn vroegste schilderijen werden sterk beïnvloed door Perugino. Van 1500 – toen hij een onafhankelijke meester werd – tot 1508 werkte hij door heel Midden-Italië, met name in Florence, waar hij een bekend portrettist en schilder van Madonna’s werd.
In 1508, op 25-jarige leeftijd, werd hij naar het hof van paus Julius II geroepen om te helpen bij de herinrichting van de pauselijke vertrekken. In Rome ontwikkelde hij zich als portrettist en werd hij een van de grootste historieschilders.
Hij bleef de rest van zijn leven in Rome en in 1514, na de dood van Bramante, werd hij aangesteld als architect die de leiding had over de Sint-Pietersbasiliek.

Hoogtepunten uit zijn werken

Schilderijen:

  • ‘Opstanding’, een olieverf schilderij uit 1499-1500
  • ‘Kruisiging’, met Maria, Johannes de evangelist, Hiëronymus en Maria Magdalena uit 1502-1503
  • ‘Kroning van Maria’, de predella van het Oddi altaar uit 1503 -1504. Van dit altaar zijn ook de delen ‘Aankondiging van Jezus’ geboorte’, ‘De presentatie in de tempel van het kind Jezus’ en ‘De aanbidding van de koningen’ bewaard gebleven. Deze delen van het Oddi altaar bevinden zich in het Vaticaanse museum.
  • Er zijn vele madonna’s van Raphael waarvan de ‘Kleine Cowper madonna’ uit 1505 zich in de National Gallery in Washington bevindt evenals de ‘Grote Cowper madonna’ uit 1508.
  • De ‘madonna del Granduca’ uit 1505-1506 is bekend; deze bevindt zich in het Palazzo Pitti in Florence.
  • Zeer bekend is ook ‘De heilige familie met het lam’, waarbij het Christus kind zich op een lam bevindt, een verwijzing naar het woord van Johannes de Doper ‘zie het Lam Gods’. Dit olieverf schilderij is in het Museo Nacional del Prado in Madrid te zien.
  • Zeer bekend is de ‘Sixtijnse madonna’,  met de heilige Sixtus en Barbara uit 1512 – 1513. De putti’s onderaan komen vaak op ansichtkaarten voor. Het olieverf schilderij bevindt zich de Gemäldegalerie in Dresden.
  • Andere opvallend mooie werken zijn ‘De verheerlijking van Christus op de berg’, een olieverf schilderij uit 1516-1520 dat zich in het Vaticaans Museum bevindt en ‘Het visioen van Ezechiël’ uit 1518 dat in Galleria Palatina in Florence hangt.

Fresco’s:

  • Van de Stanzes in het Vaticaan (fresco’s) zijn met name de ‘School van Athene’, met in het midden Plato en Aristoteles, uit 1509 bekend. Doordat deze afbeelding uitvouwbaar is, komt hij zeer groot en levensecht over evenals ‘Het dispuut’, met een fraai detail van Christus (1509-1510). Interessant is het voorbereidende karton waarop Raphael deze voorstelling eerst met zwart krijt tekende.
  • Fraai is ook ‘De bevrijding van Petrus uit de gevangenis’, uit 1512-1513.
  • Voor de R.K. kerk en de positie van de paus is ‘De sleuteloverdracht van Christus aan Petrus’, waarin hij hem een leidinggevende positie toezegt, van belang. Deze voorstelling dateert uit 1515-1516.
  • Ook de ‘Prediking van Paulus op de Areopagus’ in Athene is de moeite waard (1515-1516).

Tapijten:

  • Onder de tapijten van Raphael is ‘De wonderbare visvangst’ uit 1515-1516 erg fraai. Interessant is het karton waarop de voorstelling eerst is getekend.

Raphael is voor de liefhebbers van kunst uit de Renaissance én voor liefhebbers van bijzondere boeken een prachtig bezit!

Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow