Countryster tegen de mannenwereld
[Recensie] Van het lijdend voorwerp van seksistische moppen tot een heilige die de wereld aan het redden is: het verhaal van Dolly Partons reputatie is bijna nog wonderlijker dan dat van haar carrière. Nadat ze met haar leesbevorderingsproject ‘Imagination Library’ tientallen miljoenen boeken over de hele wereld verspreidde, werd het tijd voor een eigen boek. Zou ze dat kunnen? Nee, realiseerde ze zich, dus schakelde ze voor haar fictiedebuut Ren, Rose, Ren thrillermeester James Patterson in. Want ze had wel degelijk een verhaal dat ze in romanvorm wilde vertellen: over vrouwen in de muziekwereld.
Ren, Rose, Ren gaat over de jonge zangeres met een geheimzinnig verleden AnnieLee Keyes, en de door de wol geverfde countryster Ruthanna Rider, die zich over haar ontfermt. Het is niet moeilijk in beide personages hun geestelijk moeder Dolly Parton te herkennen. Ruthanna lijkt op Parton zoals ze nu is: een grote ster die alles heeft meegemaakt, en ziet hoe platenbazen proberen jonge sterren in een mal te proppen. Met die kennis probeert ze de jonge, eigenwijze AnnieLee te beschermen, een ongeleid projectiel, niet bereid tot concessies en dus gedoemd te mislukken in die misogyne country-wereld.
Feministische versie
Parton maakte het mee: ze was zelf zo’n zeldzaam talent als AnnieLee. Toch kwam haar eigen carrière moeizaam van de grond. Ze begon als hulpje van Porter Wagoner in diens tv-show, een countryzanger met een fractie van Partons talent, maar een veelvoud aan kennissen op de juiste plek. Dat ze het onderwerp was van seksistische moppen, leek haar nooit dwars te zitten: de helft van die moppen maakte ze zelf. Maar toen ze los van Wagoner verder wilde, kostte dat aardig wat moeite (en geld). Opvallend is dat Parton de concessies wel deed, terwijl het hoofdpersonage in deze roman zich daar te goed voor voelt. In die zin heeft ze met die jonge zangeres een feministische versie van zichzelf geportretteerd – en dat werkt: het geestige venijn waarmee de muziekwereld wordt neergezet, vormt het sterkste aspect van het boek; het is overtuigender dan het thrillerachtige subplot.
Ook lijkt AnnieLee op de personages uit Partons liedjes. Want dat aspect van Partons oeuvre wordt ook steeds zichtbaarder: ze beschrijft hoe het is om in armoede op te groeien in landelijk Tennessee. Liedjes over moeder die een jas van losse lappen maakte (A Coat of Many Colors), over een meisje dat zwanger is van een man die haar heeft verlaten (Down from Dover), over slachtoffers van overspel (van Jolene tot He Would Know) en over vrouwen in kantoorbanen, die nauwelijks een betere positie hebben dan op het platteland (9 to 5), waarvan de muziek veel vrolijker is dan de tekst.
Wat Parton doet is meer dan entertainment: ze geeft maatschappelijk commentaar, en ze geeft arme Amerikanen uit het Zuiden een stem, betoogt Sarah Smarsh in She Come By It Natural, een persoonlijke studie over “de vrouwen uit de liedjes van Dolly Parton”. Smarsh is een Amerikaanse journalist, geboren in Kansas en afkomstig uit een vergelijkbaar milieu als Parton. Ze herkent veel in haar muziek, en kijkt met bewondering naar haar manier van leven.
Ook toen ze op eigen kracht succesvol was, kreeg ze onophoudelijk met seksisme te maken, iets dat ze overigens vooral met humor pareerde, want Parton was er de vrouw niet naar om mensen tegen zich in het harnas te jagen. Smarsh beschrijft het in pijnlijk detail en tegen de conclusie dat Parton een feministisch rolmodel is voor vrouwen die het woord feminisme nooit zouden gebruiken, valt weinig in te brengen.
—
Eerder verschenen in NRC
